Page 8 - ÇAY PROJESİ FAALİYET RAPORU-2018-2022

ÇAY PROJESİ
7 FAALİYET RAPORU

I. PROJE GEREKÇESİ VE TARİHÇESİ

1.1. PROJE GEREKÇESİ

Çay (Camellia sinensis (L.) O. Kuntze), Theaceae familyasına ait anavatanı Çin olarak
bilinen değerli bir kültür bitkisidir. Dünyada sudan sonra en çok tercih edilen bir içecek olan
çay yine bu bitkinin farklı varyetelerinden hasat edilen yapraklarının değişik yöntemlerle
işlenmesi ile elde edilir. Çayın bu kadar popüler olması içerdiği aroma, tat ve tıbbi faydalarından
kaynaklanmaktadır. Polifenol bileşiklerce zengin olan çay, antidiyabetik, antimikrobiyal,
antioksidan ve yaşlanmayı geciktirici gibi çok sayıda farmakolojik özelliklere sahiptir.

Dünyada çay tarımı yapılan ülkeler içerisinde, en fazla plantasyon alanına sahip olan ülke
Çin’dir. FAO’nun 2021 yılı verilerine göre, dünyada toplam çay üretim alanlarının yarısından fazlası
3.379.061 ha ile Çin’e aittir. Bu ülkeyi sırasıyla, Hindistan (547.847 ha), Sri Lanka (266.509 ha),
Kenya (249.760 ha), Endonezya (112.053 ha) Vietnam (110.000 ha), Myanmar (95.921 ha) ve
Türkiye (82.247 ha) izlemektedir. FAO’nun 2020 yılı verilerine göre kuru çay üretiminde de 2.931.800
ton ile ilk sırada yer alan Çin, aynı zamanda çay ihracatında dünya lideridir. Hindistan (1.260.911

ton), Kenya (569.500 ton), Türkiye (283.500 ton), Sri Lanka (278.489 ton), Vietnam (243.100 ton)
ve Endonezya (144.064 ton) önemli çay üreticisi ülkeler arasında yer almaktadır. Türkiye’nin 2021
yılı itibariyle toplam yaş çay üretimi, 1.450.000 ton; yaş çay verimi ise 1.762 kg/daa civarındadır.
Türkiye, yaş çay üretimi bakımından 4. sırada bulunmasına rağmen, sadece 5.814 ton kuru çay
ihracatı ile dünya çay ticaretinde oldukça düşük bir paya sahiptir.

Türkiye’de başta Rize olmak üzere Trabzon, Artvin, Giresun ve Ordu illerinde çay
yetiştirilmektedir. TÜİK 2022 yılı verilerine göre Türkiye’de toplam çay üretim alanlarının %65’i Rize,
%20’si Trabzon, %11’i Artvin ve %2’si de Giresun, Ordu illerinde bulunmaktadır. Çay üretiminde
en önemli il olan Rize, Türkiye toplam yaş çay üretiminde de %68,88’lık bir paya sahiptir. Bunu
Trabzon ili %18,99 ile takip etmektedir. Artvin ( %10,57), Giresun (%1,55) ve Ordu (%0,01) illerinin
üretimdeki payı ise %12,13’tür. Rize ili başta olmak üzere Trabzon, Artvin, Giresun ve Ordu illerinde
çay tarımı yapan 199.645 üretici geçimini çaydan karşılamaktadır. Dolayısıyla, bu değerli bitki
bölge üreticisi için büyük iş fırsatı; ülkemiz ekonomisi için de büyük bir potansiyel oluşturmaktadır.

Bu potansiyeli en iyi şekilde değerlendirmek amacı ile, Türk insanının sosyal yaşantısının
vazgeçilmez bir parçası olan, yetiştiriciliğinde kimyasal ilaç, fabrikasyon aşamasında katkı maddesi
kullanılmadan üretilen Türk çayı dünya pazarlarına tanıtılmalı ve dünya pazarlarına ihraç olanakları
araştırılmalıdır. Ürünün pazara sunum olanakları geliştirilerek ürün çeşitlemesi, reklam-tanıtım ve
tüketimi artırmaya yönelik çalışmalara ağırlık verilmelidir. Uluslararası çay pazarları hakkında doğru

bilgiye sahip olunmalı ve teknolojik gelişmeleri yakından izlenmelidir.