Page 150 - SCK Mot so va de ve thua ke theo quy dinh cua phap luat VN

Chương 3

MỘT SỐ ÁN LỆ VỀ THỪA KẾ CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN TỐI CAO

Hệ thống quy phạm pháp luật dù hoàn thiện đến đâu cũng luôn có những “lỗ
hổng” bởi các quan hệ xã hội đa dạng phong phú đặc biệt là trong lĩnh vực thừa
kế vốn rất phức tạp. Vì vậy, vẫn có những quan hệ xã hội cần thiết được điều

chỉnh mà thiếu quy phạm pháp luật. Án lệ là giải pháp pháp lý để khắc phục sự
thiếu sót này, làm cho hệ thống pháp luật hoàn thiện hơn.

Theo quan điểm của các nhà luật học theo hệ luật Anh - Mỹ (Anglo –

Sacxon), án lệ được hiểu theo hai nghĩa. Theo nghĩa hẹp, án lệ bao gồm toàn bộ
các quyết định, bản án được tuyên bố bởi Tòa án và có giá trị như nguồn luật, đưa

ra những nguyên tắc, nền tảng áp dụng cho các vụ việc xảy ra tương tự sau này,
hay là cách thức sử dụng các nguyên tắc có sẵn như những căn cứ áp dụng để
quyết định các vụ việc xảy ra trong tương lai. Theo nghĩa rộng, án lệ là nguyên

tắc bắt buộc đòi hỏi Thẩm phán trong hệ thống các cơ quan Toà án khi xét xử một
vụ việc cụ thể cần phải căn cứ ngay vào các bản án, các vụ việc trước đó, đặc biệt

các phán quyết của các Tòa cấp cao, Tòa phúc thẩm và Tòa án tối cao, những
nguyên tắc không theo luật định được đưa ra từ các quyết định tư pháp hay hệ
thống những nguyên tắc bất thành văn đã được công nhận và hình thành thông

qua các quyết định của Tòa án.

Với những nước theo hệ thống pháp luật châu Âu lục địa (hệ thống pháp luật
Dân sự - Civil Law), tiêu biểu một số nước như Pháp, Đức, Ý, Nhật Bản… Án lệ

được xem như một cách giải thích pháp luật. Những bản án này không phải là
luật, không mang tính ràng buộc pháp lý. Tuy nhiên, trong quá trình xét xử, tòa

cấp dưới phải tham khảo những án lệ này. Nếu phán quyết đưa ra trái với án lệ thì
nguy cơ bị tòa cấp trên sửa án rất cao.

Việt Nam có hệ thống pháp luật mang nhiều đặc điểm của hệ thống pháp luật

Civil Law. Hệ thống pháp luật thành văn vẫn là nguồn chủ yếu. Tuy nhiên, với
việc thừa nhận giá trị pháp lý của án lệ trong xét xử các vụ án có tính tiết tương
tự mà chưa được quy định cụ thể trong các văn bản pháp luật cho thấy chúng ta

không thuộc hệ thống nào một cách cụ thể.

Theo Từ điển Luật học của Nhà xuất bản Tư pháp, án lệ được hiểu là: “Bản án
đã tuyên hoặc một sự giải thích, áp dụng pháp luật được coi như một tiền lệ làm cơ

sở để các Thẩm phán sau đó có thể áp dụng trong các trường hợp tương tự”.

148