Page 72 - SCK Mot so va de ve thua ke theo quy dinh cua phap luat VN

gia các giao dịch dân sự. Đây là một nguyên tắc cơ bản được ghi nhận tại BLDS

năm 1995, BLDS năm 2005 và BLDS năm 2015. Trong giao lưu dân sự, các bên
đều phải hoàn toàn tự nguyện, không bên nào được áp đặt, cấm đoán, cưỡng ép,
đe dọa, ngăn cản bên nào.

Cũng như các giao dịch dân sự khác, lập di chúc phải thể hiện ý chí tự nguyện

của người lập di chúc. Tự nguyện được hiểu theo nghĩa khái quát là việc thực hiện
một việc gì đó hoàn toàn theo ý mình, do mình nghĩ ra và thực hiện. Về mặt bản
chất, tự nguyện là sự thống nhất giữa ý chí và bày tỏ ý chí. Vì vậy, khi đánh giá ý

chí của một người về một vấn đề nào đó có phải tự nguyện hay không, cần phải
dựa vào sự thống nhất biện chứng giữa hai phạm trù: ý chí và sự bày tỏ ý chí.

Ý chí là cái bên trong, là cái mà người khác khó có thể nhận biết được nếu ý

chí đó chưa được thể hiện ra ngoài bằng hành động thực tiễn. Để người khác nhận
biết được mong muốn của mình, con người phải thể hiện ý chí bằng những hành
vi cụ thể. Ý chí và sự bày tỏ ý chí là hai mặt của một vấn đề, có quan hệ mật thiết,

gắn bó khăng khít với nhau.

Trong việc lập di chúc, người lập di chúc thể hiện ý chí của mình thông qua
hành vi lập di chúc. Thông qua phân chia di sản người lập di chúc thể hiện tâm

tư, tình cảm với người thừa kế. Vì vậy, muốn xác định một di chúc có phải là ý
chí tự nguyện của người lập di chúc hay không, cần phải dựa vào sự thống nhất
giữa ý chí của người lập di chúc và sự thể hiện ý chí đó trong nội dung của di

chúc. Chỉ khi nào di chúc phản ánh một cách trung thực, khách quan những mong
muốn của người lập di chúc thì sự định đoạt đó mới được coi là tự nguyện.

Thực tiễn xét xử các vụ án tranh chấp về thừa kế theo di chúc, việc xác định
di chúc có được lập một cách tự nguyện hay không là một vấn đề gây nhiều khó

khăn cho Toà án. Một bên đương sự xuất trình di chúc và yêu cầu được chia thừa
kế theo di chúc và họ cho rằng di chúc hoàn toàn do người để lại di sản tự nguyện

lập. Đương sự phía bên kia thì lại cho rằng, nguyên nhân của sự phân chia di sản
không công bằng (đa số các di chúc đều có sự phân chia di sản khác nhau, dẫn
đến tình trạng người được nhiều, người được ít) là do người lập di chúc không tự
nguyện. Để giải quyết các vụ án này, trước tiên Thẩm phán buộc phải yêu cầu cả

hai bên đương sự xuất trình những chứng cứ để chứng minh cho những lời khai
của mình. Bên cạnh đó, việc lấy lời khai nhân chứng, xác minh chính quyền địa

phương, đối chất... cũng là những biện pháp cần thiết để xác đinh người lập di
chúc có tự nguyện lập di chúc hay không.

Đe dọa là hành vi cố ý của một bên làm cho bên kia sợ hãi mà phải thực hiện
giao dịch dân sự nhằm tránh thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, danh dự, uy tín,

70