Page 10 - อิเหนา
P. 10
- เอกสารประกอบการสัมมนาวรรณกรรมคัดสรรในหนังสือเรียน เรื่อง อิเหนา ตอน ศึกกะหมังกุหนิง -
3. ตอนวิหยาสะกำเที่ยวป่าได้รูปนางบุษบา จนถึงท้าวหมันหยารับสารท้าวกุเรปัน
4. ตอนศึกกะหมังกุหนิง
5. อิเหนาปลอมเป็นปันหยีตามหาบุษบาถึงเมืองมะละกาจนถึงอณากรรณขึ้นเขาปะจาหวัน
ุ
6. ตอนย่าหรันตกไปเมืองมะงาดาจนถึงระเด่นดาระหวัน ตามย่าหรันมาถึงเมืองกาหลัง
ความจริงหอพระสมุดวชิรญาณได้ต้นฉบับอิเหนารัชกาลที่ 1 เขียนในสมุดข่อยมาทั้งหมด 38 เล่ม
เมื่อวันที่ 12 กรกฎาคม 2450 ได้จากเมืองนครต่อมาเมื่อจะรวบรวมพิมพ์ปรากฏว่ากระจัดกระจายหายสูญ
เหลือเพียง 7 เล่ม มีเนื้อความใหญ่ ๆ 6 ตอน ที่กล่าวมานี้
อิเหนาฉบับที่หอพระสมุดฯ ได้มาจากเมืองนครแล้วคิดว่าเป็นพระนิพนธ์รัชกาลที่ 1 นี้
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงสันนิษฐานไว้ในหนังสือพระราชวิจารณ์ว่ามิใช่บทพระราชนิพนธ์
ในรัชกาลที่ 1 ตลอดทั้งเรื่อง เพราะเนื้อความตอนต้นเป็นสำนวนแต่งครั้งกรุงเก่า ความที่พรรณนาเวียงวังก็เป็น
แผนที่ครั้งกรุงเก่าซึ่งมีพระที่นั่งจักรวรรดิ์ไพชยนต์และพระที่นั่งทรง ปืน เป็นต้น และในตอนท้ายตรงจบ
บทละคร มีเพลงยาวกล่าวไว้ดังนี้
“อันอิเหนานิพนธ์ไว้แต่ก่อน บทกลอนเพราะพริ้งเป็นหนักหนา
ใครสดับก็จับวิญญาณ์ ดังสุทธาทิพรสสำอางกรรณ
แต่ค้างอยู่เพียงสึกชี นับปีจะสูญเรื่องเป็นแม่นมั่น
ครั้งนี้พระบาททรงทศธรรม์ ถวัลย์ราชปิ่นทวาราวดี
เสด็จเถลิงจักรพรรดิพิมานอาสน์ ทรงพระราชนิพนธ์อักษรศรี
ต่อเรื่องอิเหนาแต่สึกชี โดยคดีบริบูรณ์นิทานกาล”
ที่ทำให้เชื่อแน่ว่าเนื้อความตอนท้ายเป็นบทพระราชนิพนธ์ของรัชกาลที่ 1 คือคำกลอนตอนท้ายสุด กล่าวว่า
“ใครฟังแล้วจงฟังราโชวาท อย่าประมาทหลงใหลใช่แก่นสาร
อุตส่าห์เพียรบำเพ็ญศีลทาน หว่านพืชไว้เป็นประโยชน์ตน
ดำริถึงชราร่างให้เป็นนิจ บำรุงจิตน้อมใจในกุศล
ถึงน้อยเท่าผลพันธุ์ผักกาด สุดแต่ปรารถนานั้นเป็นใหญ่
แม้นดับเบญจขันธ์เมื่อใด จะได้สู่สุคติสมบูรณ์”
หน้า | 7
