Page 4 - ปกเล่มโคลง.pdf
P. 4
- เอกสารประกอบการสัมมนา โคลงสุภาษิต พระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว -
โคลงสุภาษิตโสฬสไตรยางศ์
1.ประวัติ
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระราชนิพนธ์แปลจากภาษาอังกฤษ โสฬส ไตรยางศ์
แปลว่า องค์สาม 16 ประการ คือการรวบรวมสิ่งที่ควรและไม่ควรเพื่อเป็นแบบฉบับสำหรับผู้ประสงค์สวัสดิ
มงคล (ทวีศักดิ์ ญาณประทีป,2530,น.174)
“โสฬส” เป็นศัพท์บาลี แปลว่า สิบหก ในโคลงสุภาษิต “โสฬส” หมายถึง จำนวนโคลงสุภาพ 16 บท
2
ที่เป็นข้อแนะนำสิ่งซึ่งควรแสวงหาหรือควรละเว้น ส่วน “ไตรยางค์ ” เป็นศัพท์จากสันสกฤต (ตฺรยํค) แปลว่า
“องค์สาม”ในพระราชนิพนธ์นี้ “ไตรยางค์” หมายถึงจำนวนสิ่งที่ควรแสวงหาหรือควรละเว้น ซึ่งในโคลงแต่ละ
บทจะมีอยู่ 3 สิ่ง เช่นบทที่หนึ่งกล่าวถึงสามสิ่งควรรัก ได้แก่ ความกล้า ความสุภาพ และความรักใคร่ บทที่สอง
กล่าวถึงสามสิ่งที่ควรชม ได้แก่ อำนาจปัญญา เกียรติยศ และมารยาทดี เป็นต้น
โคลงสุภาษิตโสฬสไตรยางค์ เป็นข้อแนะนำเกี่ยวกับการประพฤติตนที่ครอบคลุมกว้างขวางตั้งแต่เรื่อง
ของตัวเราเอง มิตรสหาย ชาติบ้านเมือง ไปจนถึงสัจธรรมชีวิต บุคคลผู้ใดเชื่อว่าบัณฑิตควรชอบและชื่นชม
ความกล้า ความสุภาพ ปัญญา เกียรติยศ มารยาท ฯลฯ ซึ่งหมายถึงควรแสวงหาสิ่งเหล่านี้มาเป็นคุณลักษณะ
ของตนเองและควรชื่นชมหรือผูกมิตรกับผู้มีคุณลักษณะดังกล่าวด้วย นอกจากนี้ยังควรรังเกียจและละเว้นจาก
ความริษยา ความเกียจคร้าน การพูดปด การพูดหยาบคาย ฯลฯ ซึ่งหมายถึงการไม่ประพฤติตนเช่นนั้น และไม่
ผูกมิตรกับผู้ที่มีนิสัยเช่นนั้นด้วย ความเจริญก้าวหน้าและความเป็นสวัสดิมงคลย่อมเกิดแก่ผู้ปฏิบัติตาม
ข้อแนะนำดังกล่าวตลอดจนสังคมรอบข้าง
ต่อจากนั้น เราควรต่อสู้เพื่อธำรงรักษาคุณความดีต่าง ๆ และชื่อเสียงยศศักดิ์เอาไว้ ตลอดจนต่อสู้ผู้ที่
เบียดเบียนรุกรานมิตรสหายและบ้านเมืองเราด้วย ข้อแนะนำนี้ยังรวมไปถึงการเตรียมใจให้พร้อมสำหรับความ
เปลี่ยนแปลงต่าง ๆ ที่เป็นสัจธรรมชีวิต ได้แก่ ความไม่แน่นอน ความชรา และความตาย ซึ่งจะทำให้เราเข้าใจ
ชีวิตไม่ประมาท และไม่ทุกข์ระทมเมื่อประสบความผิดหวัง ชีวิตก็จะเป็นสุข สมดังพระราชประสงค์ของผู้ทรง
พระราชนิพนธ์ที่ว่า
หวังสวัสดิ์ขจัดทุกข์สร้าง สืบสร้างกุศล (กรมวิชาการ,2542,น.85-86)
2 สะกดตามต้นฉบับ
วิชา วรรณกรรมคัดสรรในหนังสือเรียน 3
