Page 5 - ปกเล่มโคลง.pdf

- เอกสารประกอบการสัมมนา โคลงสุภาษิต พระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว -

โคลงโสฬสไตรยางค์ เดิมเป็นสุภาษิตภาษาอังกฤษ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระ

กรุณาโปรดเกล้าฯให้กวีในราชสำนักแปลและประพันธ์เป็นโคลงภาษาไทย ดังปรากฏในจดหมายเหตุพระราช

กิจรายวันพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ตอนหนึ่งว่า

วันที่ 17 มกราคม พ.ศ. 2423 "...กรมหมื่นพิชิต (ต่อมาคือ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพิชิตปรีชา

กร) ถวายโคลงโสฬสไตรยางค์ ซึ่งทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ไปแต่ง แก้ใหม่ให้ถูกกับความในภาษาอังกฤษ”

นอกจากทรงตรวจแก้แล้ว ยังทรงพระราชนิพนธ์โคลงนำบท แล้วพระราชทานให้คุณหญิงเปลี่ยน

ภาสกรวงศ์ ปักเป็นตัวอักษร ด้วยไหมฝรั่งเบญจพรรณระบายสีใส่กรอบกระจก ประดับบน พระที่นั่งทรงธรรม

เมื่องานพระเมรุสมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระเมรุท้องสนามหลวง ณ ปีมะโรง โทศก จุลศักราช

1242 (พุทธศักราช 2423) ต่อมาได้รวบรวมลงพิมพ์ในหนังสือวชิรญาณ เล่ม 1 ฉบับที่ 1 จุลศักราช 1246

(พุทธศักราช 2427) โดยใช้ ต้นฉบับที่พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าดิศวรกุมาร (พระอิสริยยศขณะนั้น) ได้
คัดลอกไว้จากต้นฉบับที่มีภาษาอังกฤษด้วย" ภายหลัง ได้นำมารวมพิมพในหนังสือประชุมโคลงสุภาษิตพระราช
์
นิพนธ์ ในรัชกาลที่ 5 ในงานศตมวารพระศพสมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมหลวงศรีรัตนโกสินทร์ เมื่อวันที่ 11 เมษายน

พ.ศ. 2466 (กรมวิชาการ,2542,น.83-84)

โคลงสุภาษิตโสฬสไตรยางค์ เป็นโคลงสี่สุภาพซึ่งมีบทนำ 1 บท เนื้อเรื่อง 16 บท และบทสรุป 1 บท

ซึ่งบอกจำนวนสุภาษิตว่า มี 16 หมวด หมวดละ 3 ข้อ รวมเป็น 48 ข้อ (กรมวิชาการ,2542,น.85) ดังนี้

1. สามสิ่งควรรัก-ความกล้า, ความสุภาพ, ความรักใคร่

2. สามสิ่งควรชม - อำนาจปัญญา, เกียรติยศ, มีมารยาทดี

3. สามสิ่งควรเกลียด - ความดุร้าย, ความหยิ่งกำเริบ, อกตัญญู

3
4. สามสิ่งควรรังเกียจติเตียน - ชั่วเลวทราม, มารยา, ริษยา

5. สามสิ่งควรเคารพ - ศาสนา, ยุติธรรม, ความประพฤติ ประโยชน์ทั่วไปไม่เฉพาะตัวเอง

6. สามสิ่งควรยินดี - งาม, ตรงตรง, ไทยแก่ตน

7. สามสิ่งควรปรารถนา - ความสุขสบาย, มิตรสหายที่ดี, ใจสบายปรุโปร่ง

8. สามสิ่งควรอ้อนวอนขอ - ความเชื่อถือ, ความสงบ, ใจบริสุทธิ์

9. สามสิ่งควรนับถือ - ปัญญา, ฉลาด, มั่นคง

3 สะกดตามต้นฉบับ

วิชา วรรณกรรมคัดสรรในหนังสือเรียน 4