Page 3 - 01- Xuất huyết tiêu hóa

l
774 Ch. 18 • Bệnh lý đường tiêu hóa
∙ Thiïëu maáu do mêët maáu coá biïíu hiïån mïåt moãi, suy nhûúåc, àau buång, xanh xao,
hoùåc khoá thúã.
∙ Ûúác tñnh lûúång maáu mêët thûúâng khöng chñnh xaác. Nïëu mûác hematocrit nïìn àaä
biïët thò coá thïí àaánh giaá sú böå lûúång maáu mêët dûåa vaâo mûác giaãm hematocrit. Nhòn
chung, xuêët huyïët àûúâng tiïu hoáa dûúái ñt gêy aãnh hûúãng huyïët àöång hún so vúái
xuêët huyïët àûúâng tiïu hoáa trïn.
∙ Röëi loaån àöng maáu coá thïí gêy chaãy maáu tûâ caác töín thûúng coá tûâ trûúác trong
àûúâng tiïu hoáa. Röëi loaån àöng maáu (v.d., bïånh gan, bïånh von Willebrand, thiïëu
vitamin K, vaâ àöng maáu nöåi maåch tiïën triïín) coá thïí aãnh hûúãng àïën tiïën trònh xuêët
huyïët tiïu hoáa (xem Chûúng 20, Röëi loaån àöng maáu vaâ huyïët khöëi).
∙ Caác thuöëc coá aãnh hûúãng àïën quaá trònh àöng maáu hoùåc chûác nùng tiïíu cêìu bao
göìm warfarin, heparin, aspirin, thuöëc khaáng viïm khöng steroid (nonsteroidal
anti-inflammatory drugs–NSAIDs), clopidogrel (Plavix), thuöëc tiïu huyïët khöëi,
caác thuöëc dûå phoâng huyïët khöëi nhû thuöëc àöëi khaáng thuå thïí glycoprotein IIb/IIIa
(abciximab [ReoPro], eptifibatide [Integrilin], tirofiban [Aggrastat]) vaâ caác thuöëc
ûác chïë thrombin trûåc tiïëp (argatroban, bivalirudin, dabigatran etexilate). NSAIDs
vaâ aspirin coá thïí gêy töín thûúng niïm maåc taåi bêët cûá võ trñ naâo trïn àûúâng tiïu hoáa.

Khám thực thể
∙ Maâu sùæc cuãa phên. Kiïím tra trûåc tiïëp phên qua thùm trûåc traâng hoùåc nöåi soi trûåc
traâng giuáp àaánh giaá sú böå mûác àöå chaãy maáu (Dig Dis Sci 1995;40:1614). Nöåi soi
kiïím tra trûåc traâng coá thïí xaác àõnh bêët thûúâng hêåu mön trûåc traâng nhû nûát hêåu
mön, thùm khaám trûåc traâng gêy caãm giaác rêët khoá chõu cho ngûúâi bïånh.
∙ Maáu tûúi chaãy qua sonde daå daây cho thêëy àang coá xuêët huyïët àûúâng tiïu hoáa
trïn vaâ cêìn àûúåc can thiïåp nöåi soi cêëp cûáu (Gastrointest Endosc 2004;59:172).
Dõch trong sonde daå daây cêìn àûúåc chuá yá khi thêëy coá maáu vaâ dõch töëi maâu (“baä caâ
phï”) vaâ xeát nghiïåm àaánh giaá chaãy maáu kñn àaáo trong dõch huát tûâ sonde daå
daây khöng àûúåc ûáng duång trïn lêm saâng. Chaãy maáu tûâ taá traâng coá thïí khöng
phaát hiïån àûúåc qua dõch huát trong sonde daå daây. Rûãa daå daây bùçng nûúác hoùåc nûúác
muöëi coá thïí aáp duång àïí àaánh giaá tiïën triïín, mûác àöå nùång cuãa xuêët huyïët tiïu hoáa
trïn vaâ laâm saåch daå daây khoãi maáu vaâ cuåc maáu àöng trûúác khi nöåi soi (N Engl J
Med 2008;359:928). Sau khi chêín àoaán xuêët huyïët àûúâng tiïu hoáa trïn, sonde daå
daây coá thïí àûúåc ruát khi bïånh nhên öín àõnh.
∙ Theo doäi liïn tuåc hoùåc àaánh giaá thûúâng xuyïn caác dêëu hiïåu sinh töìn laâ cêìn thiïët,
nïëu maåch nhanh hoùåc tuåt huyïët aáp (blood pressure–BP) àöåt ngöåt coá thïí laâ dêëu
hiïåu súám cuãa tònh traång mêët maáu taái phaát hoùåc mêët maáu vêîn àang tiïëp tuåc.
∙ Nïëu huyïët aáp vaâ maåch nïìn nùçm trong giúái haån bònh thûúâng, bïånh nhên ngöìi lïn
hoùåc àûáng dêåy coá thïí xuêët hiïån thay àöíi huyïët àöång tû thïë (giaãm huyïët aáp têm
thu 10 mm Hg, maåch tùng 15 lêìn/phuát). Thay àöíi maåch vaâ huyïët aáp tû thïë tûúng
ûáng mêët 10% àïën 20 % khöëi lûúång tuêìn hoaân; haå huyïët aáp khi nùçm tûúng ûáng mêët