Page 407 - หนังสือเมืองลับแล(ง)
P. 407
ประเด็นที่ ๓ หมื่นด้งเป็นคนเดียวกับหมื่นพรานดง เป็นเรื่องที่ เกริก อัครชิโนเรศ ผู้เชี่ยวชาญด้าน
1
ล้านนาคดี ได้เสนอในบทความเรื่อง “หมื่นแก้วนครคือหมื่นคืยหานแต่ท้อง แต่ไม่ใช่หมื่นด้ง” ว่า หมื่นด้งคือ
ิ
ั
หมื่นพรานดง (ในตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่และตำนานสบห้าราชวงศ์ไม่ปรากฏรูปวรรณยุกต์โท) ที่ช่วยทพหมื่น
ึ
เพิงตีนเชียงกับหมื่นหานนคร ในคราวสงครามเชียงใหม่กับอยุธยา พ.ศ. ๑๙๘๕ และได้เป็นผู้วางกลศกเอาชนะ
กองทัพลาวได้ใน พ.ศ. ๑๙๙๗ และไดปรากฏนามหมื่นด้งใน พ.ศ. ๒๐๐๐ สงครามเชียงใหม่กับอยุธยาเป็นศึก
้
ชนช้าง หมื่นด้งได้ผลงานอย่างมากในครั้งนี้ ในช่วงสงครามนี้ในตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ออกนามว่า “หมื่นดง”
้
และตำนานสิบห้าราชวงศ์ออกนามว่า “หมื่นดง” (ไม่ปรากฏรูปวรรณยุกต์โท) ต่อมาใน พ.ศ. ๒๐๐๒ คราวที่ทพ
ั
เชียงใหม่ไปล้อมเมืองพิษณโลกในศึกคราวนี้ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ออกนามว่า “หมื่นด้งนคอร” และตำนาน
ุ
สิบห้าราชวงศ์ออกนามว่า “หมื่นดงนคร” (ไม่ปรากฏรูปวรรณยุกต์โท) ซึ่งหมื่นพรานดงน่าจะได้รับพระราชทาน
ความดีความชอบให้เป็นเจ้าเมืองนครลำปางในคราวนี้เอง
ี
ื่
นอกจากนี้ชอของหมื่นด้งยังมีความสอดคล้องกับเวียงด้ง ตำบลน้ำแพร่ อำเภอหางดง จังหวัดเชยงใหม่
ที่มีลักษณะเป็นเวียงรูปกลมรี กลางเวียงด้งตอนเหนือเป็นที่ตั้งของวัดเวียงด้ง มีสิ่งก่อสร้างที่สำคัญคือ วิหาร
และเจดีย์ ที่บูรณะขึ้นโดยครูบาศรีวิชัย เมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๖ พื้นที่เวียงด้งแห่งนี้น่าจะเป็นพื้นที่ถิ่นกำเนิด (บ้าน)
ของหมื่นด้งก่อนที่จะได้มาเป็นเจ้าเมืองนครลำปาง
อนึ่งการที่มีนักวิชาการได้อ้างว่า “หมื่นด้งนคร” เป็นบุคคลคนเดียวกับ “หมื่นลกนคร” หรือ “หมื่นลก
สามล้าน” ผู้เป็น เจ้าอาว (น้าชาย) ของพระญาติโลกราชนั้น เห็นจะไม่มีความเป็นไปได้ ด้วยตำนานพื้นเมือง
เชียงใหม่ และ ตำนานสิบห้าราชวงศ์ ได้กล่าวถึงทั้งสองบุคคลเป็นคนละคนกันแยกออกจากกันอย่างชัดเจน
้
้
หากมีผู้ใดไดเป็นเจาเมืองนคร (ลำปาง) ก็จะมีคำลงท้ายชื่อว่า “นคร (นคอร)” ทุกครั้ง เมื่อพิจารณาในตำนาน
พื้นเมืองเชียงใหม่ นอกจากหมื่นลกนคร ที่ได้มารับราชการในตำแหน่งหมื่นสามล้าน เมืองเชียงใหม่สมัยพระ
ญาติโลกราชแล้ว ยังมีการใช้ชื่อ หมื่นสามล้าน อีก ได้แก่
2
พ.ศ. ๒๐๓๐ ในรัชสมัยของท้าวยอดเชียงราย ได้มีการแต่งตั้งให้ “กลางเชียง” เป็น “หมื่นสามล้าน”
3
พ.ศ. ๒๐๕๓ ในรัชสมัยของพระญาแก้ว ปรากฏชื่อ “หมื่นสามล้าน” และ พ.ศ. ๒๐๖๒ หลังจากเสร็จ
ศึกเงี้ยว พระญาแก้วได้สับเปลี่ยนตำแหน่งขุนนางโดยให้ “หมื่นสามล้าน” มาเป็น “หมื่นหลวงจ่าบ้าน” แล้ว
4
แต่งตั้งให้ “หมื่นส้อยนคร” มาเป็น “หมื่นสามล้าน” แทน
พ.ศ. ๒๐๘๙ ในรัชสมัยพระเจ้าไชยเชษฐาธิราช ขึ้นมาครองเมืองเชียงใหม่ ปรากฏขุนนางชื่อ “หมื่น
5
สามล้านอ้าย” และได้รับการแต่งตั้งให้เป็น “พระญาสามล้านฦๅไชย” เสนาบดีกินเมืองเชียงราย
1 เกริก อัครชิโนเรศ, ๒๕๕๕, หน้า ๖๙ – ๗๙.
2 ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ ฉบับ เชียงใหม่ ๗๐๐ ปี, ๒๕๓๘, หน้า ๘๓.
3 ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ ฉบับ เชียงใหม่ ๗๐๐ ปี, ๒๕๓๘, หน้า ๘๔.
4 ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ ฉบับ เชียงใหม่ ๗๐๐ ปี, ๒๕๓๘, หน้า ๘๖.
5 ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ ฉบับ เชียงใหม่ ๗๐๐ ปี, ๒๕๓๘, หน้า ๙๐.
เจ้าหมื่นด้งนคร : ผีอารักษ์ และมายาคติทางประวัติศาสตร์
หน้า ๒๓
