Page 65 - STAV broj 300

(Anton Korošec, Gregor Žerjav, Pero Čin- im je da na te teritorije Srbija ima pravo “po zemalja izrazilo želju da se ujedini sa Srbi-
grija) i Jugoslavenskog odbora (predvodio pravu oružja”, a na osnovu ugovora o primir- jom. Uz Crnu Goru i Vojvodinu, to je bio slu-
ih je Ante Trumbić). Polazište za te prego- ju s Mađarskom i dodao: “Van te teritorije čaj i s 42 od 52 regije u Bosni i Hercegovini.
vore bila je Krfska deklaracija, prvi politič- možete se opredjeljivati po volji: da idete sa Službeno, Južni Slaveni ujedinjeni su u
ki sporazum Vlade Srbije i Jugoslavenskog Srbijom ili da formirate zasebnu državu.” vlastitu nacionalnu jedinstvenu državu 1.
odbora, sklopljen u julu 1917. Deklaraciju decembra 1918, kada je regent Aleksandar
su potpisali Pašić i Trumbić, a njome su se UJEDINJENJE U BEOGRADU I Karađorđević pročitao Proglas Kraljevi-
složili da će nakon rata južnoslavenske di- Prije formalnog ujedinjenja Slovenaca, ne SHS u kući Krsmanović u Beogradu, na
jelove Austro-Ugarske sjediniti sa Srbijom, Hrvata i Srba u Kraljevinu Veliko nacional- Trgu Terazije. Pravno, ovaj Akt o uniji bio
nova će država biti ustavna monarhija na čelu no vijeće Srba, Bunjevaca i ostalih Slavena je sastavljen iz dva dijela. Prvi od njih bilo
s dinastijom Karađorđevića, a svim narodima u Vojvodini službeno je proglasilo prekid je obraćanje koje su napisali Srbin iz Hrvat-
(Srbi, Hrvati, Slovenci) trebala je osigurati državno-pravnih odnosa između Vojvodi- ske Svetozar Pribićević i Hrvat iz Hrvatske
nacionalnu i vjersku ravnopravnost. Pašić je ne i Mađarske, a onda i ujedinjenje Vojvo- dr. Ante Pavelić, a pročitalo ga je izaslanstvo
od prvog dana bio protiv te deklaracije, no dine (Bačka, Banat, Baranja) s Kraljevinom Nacionalnog vijeća u Zagrebu. Drugi je bio
bio ju je primoran potpisati pod pritiskom Srbijom. To Veliko nacionalno vijeće, pod odgovor princa Aleksandra I Karađorđevi-
Antante. Jednostavno, on nije htio prihvatiti vodstvom Jaše Tomića, direktno je ujedini- ća. Proglašenje nove države bilo je rezultat
da je Srbija ravnopravna s nekakvom Drža- lo Vojvodinu sa Srbijom. Istog dana srpski pregovora između Vlade Srbije i Nacional-
vom Slovenaca, Hrvata i Srba. poslanici iz Srema odlučili su i Srem ujedi- nog vijeća u Zagrebu. Iz Zagreba je u Beo-
Ubrzo nakon završetka pregovora u Že- niti s Kraljevinom Srbijom. Prema njiho- grad stiglo brojno izaslanstvo, u njemu su
nevi u Zagreb kao izaslanik Vrhovne koman- voj odluci, samo je Kraljevina Srbija mogla bili predstavnici Slovenije, Hrvatske, Bosne,
de Srbije stiže potpukovnik Dušan Simović. predstavljati Srbe iz Srema na predstojećoj Banata i Baranje. To znači da su i Srbijanska
Prije polaska u Zagrebu od načelnika štaba mirovnoj konferenciji. Dan kasnije, podgorič- vlada i Nacionalno vijeće u Zagrebu tvrdili
Vrhovne komande vojvode Živojina Miši- ka Velika narodna skupština srpskog naroda da predstavljaju Bosnu i Hercegovinu tokom
ća dobio je precizne upute, a Mišić je, pak, u Crnoj Gori svrgnula je s vlasti crnogorsku posljednje faze procesa ujedinjenja.
djelovao u okviru onoga što je postavio za- dinastiju Petrović-Njegoš u korist srpske U adresi koju je u prisustvu prijestolona-
povjednik Antantine vojske na jugoistoku kraljevske porodice Karađorđević. Istog je sljednika Aleksandra, članova Srpske vlade
Evrope, francuski general Franchet d’Espèrey. dana Velika narodna skupština u Podgorici i delegacije iz Zagreba pročitao Ante Pave-
Mišić je veoma precizno odredio graničnu proglasila zajednicu Crne Gore sa Srbijom lić Zubar saopšteni su zaključci da Narodno
liniju do koje će se širiti Srbija nakon kapi- pod žezlom dinastije Karađorđević. vijeće Slovenaca, Hrvata i Srba “proglašava
tulacije Ugarske, ta je linija podrazumije- Slijedom toga, srpski političari tvrde ujedinjenje države Slovenaca, Hrvata i Srba
vala Vojvodinu, dijelove Ugarske sjeverno kako je Kraljevina Srbija “donijela” Srbiju, sa Srbijom i Crnom Gorom u jednu jedin-
od Drave, znatan dio Slavonije i Hrvatske, Kosovo i Metohiju, sjeverni Sandžak, najveći stvenu državu”, da vladarsku vlast na čitavoj
cijelu Bosnu i Hercegovinu i cijelu Dalma- dio Bosne i Hercegovine, Vardarsku Make- teritoriji novostvorene države vrši kralj Petar
ciju do rta Planka. Simović je u Saboru na doniju, Vojvodinu i Crnu Goru u Kraljevinu I, odnosno regent Aleksandar Karađorđević,
sastanku s čelnicima Narodnog vijeća (Ante Srba, Hrvata i Slovenaca, odnosno Jugosla- da se obrazuju jedinstvena parlamentarna vla-
Pavelić, Svetozar Pribićević, Ivan Lorković) viju. Takva srbijanska politika podržana je da i narodno predstavništvo. Narodno vijeće
precizno opisao liniju razgraničenja. Rekao činjenicom da je nekoliko južnoslavenskih izrazilo je želju da se Privremeno narodno

STAV 3/12/2020 65