Page 38 - STAV broj 439

DRUŠTVO

Piše: Mustafa DRNIŠLIĆ

vih je dana na Fakultetu poli-
tičkih nauka u Sarajevu odr-
žana promocija prevoda knji-
Oge turskog autora Ahmeta. T.
Kurua „Islam, autoritarizam i nerazvije-
nost“. U tome ne bi bilo ničega spornog
da Kuru i njegova knjiga nisu u suštini
dio istog trenda „otvaranja musliman-
skih umova“, kao i notorni Mustafa
Akyol i njegova djela te da promociji
Kuruove knjige nisu učestvovali i iste
osobe koje su promovirale i Akyolova
djela, neki od njih i uposlenici IZBiH.

PROBLEMATIČNA ULEMA Podigao “optužnicu” protiv
Mada Kurovo djelo zaslužuje teme-
i kratak osvrt da bi se potvrdilo da je u tradicionalne uleme i sufijskih šejhova
ljitu i kompletnu recenziju, dovoljan je
pitanju parafraziranje jedne iste teze koju
zagovara i Akyol. A ona glasi da musli- KURU BI OTVARAO
mani današnjice moraju nanovo renite-
pretirati i u skladu s modernim vreme-
nima tumačiti svoju vjeru ukoliko žele
da pobjegnu iz perpetualne zaostalosti MUSLIMANSKE
za ostatkom svijeta. Slično kao i Akyol,
i Kuru krivce za navodni zalazak zlat-
nog muslimanskog doba, gubitak bilo
kakvog civilizacijskog dinamizma te UMOVE KROZ
pad u intelektualni torpor pronalazi u
određenom historijskom periodu kada je
navodno došlo do kidnapovanja, a zatim
i monopolizacije intelektualnih proce- ZATIRANJE
sa. I dok su za Akyola odgovorni poje-
dinačni učenjaci ili neki rodonačelnici
mezheba, za Kurua se ponajprije glavni
krivac nalazi u „nesvetoj“ alijansi izme- MUSLIMANSKIH
đu uleme i vladara, tačnije između uleme
i vojne aristokratije do koje je došlo u
jednom trenutku muslimanske historije.
Kuru smatra da je ovaj savez uleme i AUTORITETA
vladara doveo do gušenja ili odumira-
nja muslimanske buržoazije, naročito
trgovačke, kao alternativne društvene Kurova teza u suštini je stari i odbačeni argument tipičan za
klase koja je mogla učenjacima ponu-
diti finansijsku neovisnost od vladara moderniste sa sredine 20. i njihove reformatorske prethodnike
i njihovih interesa, a što je posljedično
dovelo i do pojave autoritativnih an- iz 19. vijeka, kada je muslimanski svijet prolazio egzistencijalnu i
tiintelektualnih sklonosti u musliman- civilizacijsku krizu prouzrokovan osvajačkim zamahom evropskog
skim društvima. Takav je savez, prema
Kuruu, muslimanski um učinilo skle- kolonijalizma. Neki od muslimanskih mislioca tada su uzrok slabosti
rotičnim te ga zaustavio u reinterpre- pronalazili u vlastitom nasljeđu dok su rješenje tražili u emulaciji onih
taciji i novim pronalascima, a time i u
bilo kakvom civilizacijskom napretku. koji su ih podjarmili. Otuda i neobična sličnost takvih argumenata
Kuru ustvari podiže optužnicu protiv s onime što je obilježavalo svojevremeni evropski protestantizam,
navodno zamrznutih i okoštalih hijerar-
hija i autoriteta koje on prepoznaje u tra- reformaciju ali i prosvjetiteljstvo. Očito je da se posve nerazborito
dicionalnoj ulemi, sufijskim šejhovima, pokušava model razvoja jedne partikularne civilizacije preslikati na
ali posljedično, i ponešto ironično, čak i
u modernim sekularnim i autokratskim drugu potpuno ignorirajući varijable vremena i prostora.

38 4/8/2023 STAV