Page 42 - STAV broj 439

DRUŠTVO

narod na oružani otpor radi socijalističke
revolucije i promjene postojećeg poretka
u državi, ili samo radi oslobođenja naro-
da od okupacije. Ne postoje dokazi da je
partijsko vodstvo imalo u vidu izvršenje
socijalne revolucije, dok postoji cijeli niz
dokaza i indicija da je cilj poziva na oru-
žanu borbu bio oslobađanje zemlje i do-
prinos zajedničkoj borbi svih saveznika
i ubrzanje dana pobjede.
Partija nije pozvala muslimane na
ustanak. Tito je 7. 11. 1941. izdao proglas
u kojem se prvi put pominju Muslimani.
Muslimani nemaju oružje – kome da se
priključe? Da li Đuri Pucaru i Osmanu
Karabegoviću, koji u decembru 1941.
na konferenciji u Gerzovu nastoje pri-
dobiti četničkog komandanta Uroša
Drenovića na zajedničku akciju protiv
Italijana? Ili ustanicima u čijim su re-
dovima šovinisti koji su hvatali i ubija-
Softić Muharem, ubijen u Jasenovcu li nenaoružane Bošnjake? Čudi šutnja
kojom su ova i slične tvrdnje dočekane
– to je bila njihova posljednja akcija s par- IZRAZ NEREGULARNE USTAŠE JESTE u Bosni i Hercegovini. Posebno u na-
tizanima, nakon koje slijedi kraj saradnje. PROTIVRJEČNOST učnoj javnosti.
Svetozar Vukmanović Tempo za borbe u U upotrebi je jedan maligan izraz, jed- Krenimo od knjige Elija Taubera pod
istočnoj i južnoj Hercegovini navodi da na sintagma neregularne ustaše, koja se sve naslovom Kako se sprovodio Holokaust u
su poprimile pogromaški karakter protiv češće počinje upotrebljavati za musliman- Bosni i Hercegovini. Većina Jevreja je li-
muslimanskog stanovništva, pljačkom ske milicije u Bosni i Hercegovini tokom kvidirana u Jasenovcu i drugim logorima
i opštim pokoljem Muslimana. Uglješa Drugog svjetskog rata. Indirektno, taj izraz na području Nezavisne Države Hrvatske
Danilović u izvještajima Svetozaru Vu- bio je čest u popularnoj memoaristici i u (NDH), zbog čega je knjiga morala nosi-
kmanoviću Tempu navodi da će se istre- SFRJ i njime se Bošnjacima tovario teret ti naslov Holokaust nad Jevrejima Bosne
bljenjem Muslimana četnici dočepati nji- ustaštva, posebno od pripadnika SFRJ i Hercegovine. Autor je Holokaust suzio,
hovih imanja i kuća, i da su tu svoju borbu establišmenta srpskog porijekla koji su sveo samo na Bosnu i Hercegovinu. Ho-
pretvorili u krstaški rat protiv islama. Ovo se iz ustaničkih četničkih vođa presvukli lokaust nije izolirana stvar. Holokaust
su granični krajevi gdje pljačka i paljenje u partizane 1943/1944. Izraz neregularne je njemački projekt. U njemu ne strada-
neprijatelja (Muslimana) postoji kao tradi- ustaše je contradictio in adiecto (protivrječ- ju samo Jevreji Bosne i Hercegovine ili
cija. Na savjetovanju u Ivančićima Tempo nost) i historijski je potpuno neistinit: Hrvatske. Isto se dešava u Srbiji, na Ko-
kaže: „pljačkanje i paljenje muslimanskih ustaše su bili tajna paravojna organizacija sovu, Makedoniji, Sandžaku, Vojvodini,
sela redovna su pojava, svakodnevno se sa strogom strukturom i pravilima i po de- Slavoniji, Sloveniji. Zbog toga su se stva-
događa da jedinice napuste front i krenu finiciji su bili regularni. Ustaša se moglo ri morale posmatrati u širem kontekstu.
na muslimanska sela izjednačavajući se biti samo kao zakleti ustaša. Zašto nema Ono šta u knjizi nedostaje ili se svje-
sa četničkim odredima“. izraza neregularni četnici? Po otpočinjanju sno zaobilazi jeste da Bošnjaci nisu stvo-
Na goraždanskom mostu navodi Rodo- rata NOP je obuhvatao više zadataka: po- rili NDH, nisu donijeli zakonske odred-
ljub Čolaković izvršen je pokolj nenaoruža- red onog glavnog, istjerivanja okupatora, be o uništenju Srba, Jevreja i Roma, nisu
nih, nevinih i bespomoćnih ljudi. „Sve zlo vrlo važna djelatnost NOP-a sastojala se formirali logore, nego da su i sami bili
na ovom svijetu dolazi od ljudi koji bi šćeli u odbrani srpskog stanovništva u NDH. žrtve genocida. Sadržina mnogih kori-
da žive od tuđe muke“, rekao je u oktobru Vladimir Velebit, pravnik, diploma- štenih dokumenta ne podudara se s na-
1942. jedan starac iz sela ispod Romanije. ta postavlja pitanje da li je KPJ pozvala vodima autora.
U Spomenici Gacka nema nijedne
riječi o tim ubistvima. Istina o Borču i
trećini njegovih pobijenih i dvije treći- Do 1992. godine bosanskohercegovački historičari isključivo su
ne izbjeglih stanovnika je zataškavana. U pisali o NOB-u kao epopeji, glorificirali ulogu KPJ, monolitnost
spomen-knjizi Žrtve fašističkog terora Gacka
nema Bošnjaka. U ZKRZ nema Bošnjaka pokreta, gdje nije dolazila u pitanje jasnoća i konzistentnost
Šipova. U Pregledu stratišta i ŽFT u Bo- narodnooslobodilačke i antifašističke borbe, uveličavan je
sni i Hercegovini iz 1985. nema podataka značaj određenih događaja, broj boraca, žrtava. Na pojedinim
za Bošnjake. Jer se u uvodu kaže: počinje-
ne zločine treba zaboraviti kako bi mlade skupovima bosanskohercegovačkih. historičara 80-ih godina
generacije živjele neopterećene.“ Jedan prošlog stoljeća ukazivao je da samo marksistički zasnovana
od problema kod izrade Pregleda jeste
nepriznavanje statusa ŽFT bošnjačkom historiografija, pretočena u udžbeničku literaturu od osnovne
stanovništvu. Nije rečeno od koga i za škole do univerziteta, vodi ka oslobađanju od one tradicije
koja područja. Dakle, veliki broj zločina
nad Bošnjacima nije zabilježen. koja ometa dalji razvoj naše nauke.

42 4/8/2023 STAV