Page 40 - BROJ 51/GODINA II/SARAJEVO 25.2.2016.

EKONOMIJA

biti ispunjeni kako bi ekonomije pojedinih
država bile spremne za uvođenje jedinstve-
ne valute. Ti kriteriji vrijede i za sve zemlje
koje predaju aplikaciju za članstvo u EU.
Nakon ovih dogovora, Evropa je ubrza-
no krenula ka završnim fazama uvođenja
jedinstvene valute. Već 1994. godine osno-
van je u Frankfurtu Evropski monetarni
institut za koordiniranje monetarne poli-
tike centralnih banaka. Sljedeće je godine
u Madridu dogovoreno da euro bude ime
nove valute i iznesen je plan prelaska na tu
novu valutu. Ubrzo je predstavljen i dizajn
novih novčanica, a 1998. godine ustanovlje-
no je kako jedanaest država članica Evrop-
ske unije ispunjava uvjete konvergencijskih
kriterija. Danska i Velika Britanija odbile
su uvesti euro, a Grčka i Švedska tada još
nisu bile ispunile sve kriterije. Tečaj izme-
đu eura i valuta država članica EU utvrđen
je 31. decembra 1998. godine, a 1. januara
1999. godine uveden je euro.
Euro je u početku postojao samo kao
“knjižni” novac, a novčanice centralnih
banaka ostale su glavno sredstvo plaćanja.
Najlakši prijelaz bio je u finansijskom sek-
toru, jer je euro automatski predstavljen na
berzama. Međutim, bila je potrebna velika
kampanja za upoznavanje stanovništva s
novom valutom i njenom svakodnevnom
upotrebom. Najveća razmjena gotovine u
historiji otpočeta je 1. januara 2002. godi-
ne, kada je euro konačno pušten u promet.
Centralne banke država članica EU dale su
drugim bankama oko 144 milijarde eura u
gotovini, a te su banke novac dale trgovci-
ma kako ne bi došlo do nedostatka novca
u sistemu. Ovim je već prvih dana 2002.
godine euro u gotovini bio dostupan svim
sektorima unutar Evropske unije. Potpuna
zamjena načinjena je za dva mjeseca. Po-
vučeno je oko šest milijardi nacionalnih
novčanica i oko trideset milijardi kovanica,
a nova jedinstvena valuta bila je dostupna
za tristo miliona građana u dvanaest drža-
KAKO IZBJEĆI SCENARIJ va članica EU.
ZADUŽENJA U ŠVICARSKIM FRANCIMA EVROPSKI SISTEM
CENTRALNIH BANAKA
S usvajanjem eura, državljani Bosne i Hercegovine mogli bi računati i na jeftinije kre- Eurozona ima jednu valutu i jednu
dite. Sigurnost koju ova valuta ima na tržištu bila bi garant bankama da ne trebaju za- monetarnu politiku, a odluke se dono-
računavati dio kamate kao zaštitu od rizika na zajmove koje daju potrošačima. se nezavisno i na jednom mjestu. Barem
“Jedan od pozitivnih ishoda eventualnog uvođenja eura kao zvanične valute BiH bio je takva ideja funkcioniranja eurozone,
bi eliminiranje rizika valutne klauzule kod kredita. Svaki građanin i svako preduzeće iako u posljednje vrijeme nisu rijetke
koje ima kreditnu zaduženost ustvari ima kredit vezan za euro. Trenutno to nije nikakav pritužbe određenih zemalja zbog velikog
problem jer smo u sistemu currency boarda (monetarnog odbora), koji, između osta- utjecaja Njemačke unutar eurozone. Eu-
log, podrazumijeva fiksni kurs između eura i marke. Međutim, kada bi došlo do ukida- rosistem čine Evropska centralna banka
nja currency board mehanizma, recimo, uslijed prevelikog eksternog deficita ili bilo i centralne banke svih zemalja. Odluke
kojeg drugog razloga koji bi onemogućio održavanje postojećeg sistema, rezultat bi o monetarnoj politici donose guverneri
bio pad vrijednosti KM u odnosu na euro. Preko noći bismo doživjeli scenarij zaduži- centralnih banaka onih država koje su
vanja u “švicarcima”, tj. ono što se dogodilo s kreditima čija je vrijednost bila vezana uvele euro. Glavno je tijelo za donošenje
za švicarski franak. U veoma kratkom periodu veliki dio stanovništva i privrede doživio odluka Upravno vijeće ECB-a.
bi finansijski krah. Uvođenjem eura kao zvanične valute ovaj rizik više ne bi postojao”, Države koje se pridružuju Evropskoj
smatra Edo Omerčević, direktor Centra za poslovnu afirmaciju. uniji postaju dijelom Evropske mone-
tarne unije, što znači da usklađuju svoje

40 25/2/2016 STAV