Page 39 - BROJ 51/GODINA II/SARAJEVO 25.2.2016.

Woods sistem. U tom su sistemu sve va- oslonac. Novi prijedlog o ekonomskoj i
lute bile vezane za dolar, a dolar za zlato. monetarnoj uniji stigao je 1977. godine
Takav sistem činio se de facto stabilnim, od Roya Jenkinsa, tadašnjeg predsjedni-
tako da su vodeće evropske države počele ka Evropske komisije. Oblik ujedinjenja
razmišljati o carinskoj uniji i zajedničkom kojeg je promovirao Jenkins pokrenut je
tržištu. Izraz tog nastojanja potpisivanje je pod nazivom Evropski monetarni sistem
ugovora u Rimu, kojim se trebalo omogu- (EMS) u martu 1979. godine. Ovaj sistem
ćiti slobodno kretanje robe, usluga, ljudi i zasnivao se na konceptu stabilnih, ali pri-
kapitala. Međutim, slabosti sistema Bretton lagodljivih deviznih tečajeva. Princip je
Woods pokazale su se već šezdesetih godina. bio da se tečajevi određuju prema novoj
Sastankom u Den Haagu 1969. godine evropskoj valutnoj jedinici, što je ustvari
osnovana je radna skupina pod vodstvom bio skup valuta temeljen na prosjeku va-
luksemburškog premijera Pierra Wernera, luta EMS-a. Tečajni mehanizam dopuštao
koja je trebala napraviti izvještaj o mogu- je strogo kontrolirane fluktuacije u visini
ćem formiranju Evropske monetarne unije od +/-2,25%. Sistem se pokazao izuzetno
(EMU) do 1980. godine. Wernerova skupi- uspješnim. Stopa inflacije mogla se kon-
na predala je izvještaj već 1970. godine. U trolirati, a upravljanje kamatama i zajed-
njemu su navedene tri faze za uspostavljanje ničke intervencije svih zemalja na tržištu
EMU u narednih deset godina. U Werne- kapitala donijeli su neophodnu sigurnost
rovom planu nije izričito spomenuta jedin- za prosperitet. Osim toga, uspjeh je polučio
stvena valuta, nego konvertibilne valute, i atmosferu pogodnu za konačno formira-
slobodno kretanje kapitala te zaključava- nje Evropske monetarne unije.
nje deviznih tečajeva. Mana Wernerovog Temelji za efikasno funkcioniranje za-
plana bilo je vezivanje deviznih tečajeva jedničke monetarne unije bili su postavlje-
za dolar, čija se stabilnost uzimala zdravo ni, no bilo je potrebno uspostaviti potpunu
za gotovo. Međutim, kada su Amerikan- integraciju tržišta, trajnu konvertibilnost
ci 1971. godine napustili zlatni standard, valuta te liberalizaciju kretanja kapitala.
njemačka marka skočila je naglo u odnosu Upravo je to bio zadatak novouspostav-
na valute ostalih evropskih zemalja. Pro- ljenog Odbora za proučavanje ekonom-
ces uspostavljanja monetarne zajednice ske i monetarne unije, na čijem čelu je bio
vraćen je na početak. Jacques Delors, a članovi su mu bili gu-
Ideju o monetarnom ujedinjavanju verneri centralnih banaka EZ-a. Izvještaj
nakon kraha Wernerovog plana nosile koji je podnio Delors 1989. godine tako-
su Njemačka, Danska i države Beneluxa. đer je podrazumijevao tri faze, od snažni-
Tržište se lomilo pod pritiskom naftne je monetarne koordinacije do jedinstvene
krize, različitih politika, slabosti dolara i valute uz nezavisnu Evropsku centralnu
nemogućnosti vezanja valute za stabilan banku (ECB).

Euro bi riješio naše građane EURO: ŽILA KUCAVICA
troškova razmjene novca ili EVROPSKE UNIJE
Izvještaj Delorsovog odbora bio je po-
tzv. transakcijskih troškova. četna tačka zasjedanja Evropskog vijeća
Bili bi smanjeni troškovi 1989. godine u Madridu. Na tom zasje-
putovanja, a došlo bi i do danju odlučeno je da će se u martu 1990.
godine krenuti sa završnim fazama osni-
transparentnosti cijena. vanja Evropske monetarne unije. Rezultat
Time bi rasla konkurencija se vidio već 1991. godine, kada su čelnici
među dobavljačima, a država na zasjedanju Evropskog vijeća u
Maastrichtu u decembru odlučili da će
cijene bi bile pod stalnim prije kraja stoljeća Evropa imati snažnu i
pritiskom da padnu stabilnu jedinstvenu valutu. Ustanovljeni
su konvergencijski kriteriji koji su morali

Zgrada Evropske centralne banke u Frankfurtu
Fotografija: Mauritz Antin / EPA
STAV 25/2/2016 39