Page 75 - STAV broj 225

Par pojaseva, 6/5. st. p. n. e., zlato

Narodnom muzeju u Beogradu. On sa-
drži neprocjenjivu riznicu zlatnih, sre-
brnih i ćilibarskih ukrasnih predmeta
i grčke vaze, odnosno predmete koji
su bili još za života vlasništvo ilirskog
kneza ili kneginje, kao raskošan ukras
s rimskim natpi- vlasnika i njegovog doma. Cijela zbirka
som u sjeveroza- predstavlja reprezentativnu opremu nje-
padnom pilistru. nog vlasnika, koja je s njim pokopana jer
se vjerovalo da sve to treba da se pone-
EPOHALNO OTKRIĆE se i na onaj svijet. Tu se najprije ističu
Kada su 1957. godine izvršena prva velike zlatne toke – falere s graviranim
arheološka istraživanja, u cilju ispitiva- ornamentima, zlatni ukrasni predmeti,
nja njene arhitekture – načina zidanja dva zlatna pojasa od iskucanog zlatnog
priprate kod mjesta gdje se ona sastaje lima s bogatom dekoracijom, zatim Grivna, 6/5. st. p. n. e., srebro i pozlata
sa sjevernim polukružnim zidom, koje veliki broj perli od ćilibara, među
je započeo arh. Jovan Nešković, ot- kojima neke, prema obliku i posebno grčke vaze, po mišljenju ista-
kriveno je izuzetno bogatstvo zlat- načinu predstave figure i pre- knutih proučavalaca antičke umjetnosti
nog nalaza. Ovo epohalno otkriće ma stilu, pokazuju sličnost s kod nas koji su ovaj nalaz ispitivali, vodi
uvjetovalo je da se odmah pristupi djelima grčke skulpture tzv. stilsko porijeklo s Apeninskog poluoto-
sistematskim arheološkim istraži- arhajskog perioda (7. i 6. st. ka, tj. da pripada grčkoj umjetnosti koja
vanjima crkve, u saradnji sa struč- p. n. e.). Posebno se izdvajaju se njegovala u zapadnom Sredozemlju,
njacima iz Narodnog muzeja u grčke vaze tzv. crnofigural- a ne u samoj Grčkoj. Ovo gledište uka-
Beogradu. Tokom radova od nog stila, s likovima isli- zuje da su i tokovi antike, kao i kasnije
1960. do 1962. utvrđeno je kanim crnom bojom ranokršćanski i srednjovjekovne umjet-
da je Petrova crkva podi- na crvenoj pozadini. nosti dopirali do današnje novopazarske
gnuta na prahistorijskoj Jedna od ovih grčkih oblasti i preko Jadranskog primorja.
nekropoli, tj. tumulu- vaza predstavlja olpe, Ilirsko-grčko blago iz Novog Paza-
su većih dimenzija, na krčag koji po svom ra predstavlja grobne priloge iz tumula,
brežuljku od nabače- stilu i dekoraciji prečnika oko 55 metara, na kojem je ka-
ne i nasute zemlje nad pripada grupi grč- snije podignuta Petrova crkva. Na osno-
grobovima pokojnika ke keramike, što se vu nađenih predmeta pretpostavlja se da
iz raznih razdoblja pra- sa sigurnošću može grob potječe s kraja 6. ili iz 5. stoljeća p.
historije, osobito metal- datirati u kraj 6. sto- n .e., dok se, prema bogatstvu materi-
nog doba. Rubovi ove ljeća p. n. e. ili najka- jala, pretpostavlja da je bio kneževski,
velike humke oivičeni snije u 5. stoljeće p. mada bi se zbog odsustva oružja među
su vijencem većih ka- n. e. Tako se, zahva- prilozima reklo da je prije pripadao ne-
menih blokova, u kome ljujući ovom sudu koj kneginji nego knezu. Po svoj prilici,
su nađeni i fragmenti (za ulje ili vino), za riječ je o dva tumula, jednom starijem
urni za stavljanje pepela cijeli “novopazarski iz bronzanog doba i jednom mlađem,
pokojnika. nalaz” iz Petrove cr- podignutom nad prvim, s kraja starijeg
Bogat nalaz iz Petro- kve može prilično po- metalnog doba. U okviru starijeg tumu-
ve crkve sada se čuva u uzdano utvrditi da pri- la nađena su tri groba s urnama, dok su
pada ovom antičkom u mlađem, u blizini spomenutog blaga,
vremenu. Treba ukaza- otkriveni ostaci spališta, što govori da je
ti da većina predmeta, a pokojnik bio spaljen.
Figurina, 6/5. st. p. n. e.., ćilibar

STAV 27/6/2019 75