Page 66 - STAV broj 363

KULTURA

Ekranizacija romana Bore Stankovića
INCEST I LIJEGANJE

SA SNAHOM

NEČISTA KRV

KOD SRBA

Da bismo razumjeli duh romana Bore Stankovića Nečista
krv i njegovu ekranizaciju u obliku TV serije i TV filma (režija
Milutin Petrović, 2021), moramo poznavati višestoljetne običaje
vranjskog stanovništva, koji imaju mnogo dodirnih tačaka s
adetima stanovništva istočne i jugoistočne Srbije i Pomoravlja.

Piše: Esad RAHIĆ

ko je antička Grčka kolijevka slobodama. On je bio nepoko-
evropske civilizacije, istočna lebljivi sljedbenik boga Baha i
i jugoistočna Srbija i Pomo- bahinalija. Nije bio bahat čo-
Aravlje kolijevka su poliandri- vjek, ali bahinalije je neopisivo
je (prava da istu ženu posjeduje više od volio. Njegova uža specijalnost
jednog muškarca u kući). Stanovnici bilo je snohačenje. I tu je bio nedosti-
ovih predjela taj su običaj nazivali sno- žan i neprikosnoven. Ne samo da je bio stanovništva istočne i jugoistočne Srbi-
hačestvo. Savremena Evropa i Zapad na raspolaganju svojim snahama dok je i Pomoravlja.
mogli bi od predaka stanovnika ovih su mu sinovi bili maloljetni, a i kasni- Pritom moram jasno već na početku
krajeva da uče o ljubavnim slobodama, je kada su odrasli pa bi se dugo zadžali naznačiti da je glavna etnička kompo-
jer oni u tom pogledu prednjače i bježe radeći u dalekim krajevima kao pečal- nenta stanovništva vranjskog kraja i šire
savremenoj Evropi i Zapadu, ne milja- bari, nego je pripomagao i komšiluku bilo vlaško stanovništvo, koje se tokom
ma, već stoljećima. sve dok je bio u mogućnosti. Velika vremena najvećim dijelom asimiliralo,
Kad je deda Velja iz Vranjske Pči- duša – mahatma. Volio je da pomogne ili bolje reći srbiziralo. Dakle, u pitanju
nje propovijedao i širio napredne ideje svakom i svugdje. je starosjedilačko stanovništvo Balkan-
o ljubavnim slobodama već u 19. stolje- Promoteri LGBT ideja i sloboda ne- skog poluotoka koje je, uprkos formalnoj
ću, a njegovi preci još stotinama godina maju šta da traže na prostorima istočne i kristijanizaciji, sačuvalo u svojim vjero-
ranije, ta “slobodoumna” i “demokrat- jugoistočne Srbije i Pomoravlja. Kad su vanjima i običajima mnogo paganskih
ska” Evropa i Zapad su se čudili i će- stanovnici ovih krajeva bili promotori običaja, rituala i vjerovanja.
rametili šta to deda Velja priča i radi, a ljubavnih sloboda, na “slobodoumnom”
deda Velja bio ispred svog vremena. Bio i “demokratskom” Zapadu takve je lju- BRAKOVI IZMEĐU MALOLJETNIKA I
je nosilac “progresivnih ideja” još prije de i žene proganjala inkvizicija i spalji- ODRASLE I ZRELE DJEVOJKE
dva stoljeća, ali kao i svi revolucionari vala ih na lomači, proglašavajući ih za Ponekad se događalo da se brak sklo-
i nosioci “progresa” i “slobodoumlja” vještace i vještice. Da bismo razumjeli pi između dvoje maloljetnika ili između
nije bio shvaćen od svojih savremenika duh romana Bore Stankovića Nečista maloljetne djevojčice (pri čemu su zabi-
u Evropi i na Zapadu, a u svom rodnom krv i njegovu ekranizaciju u obliku TV lježeni slučajevi udaje s 12 godina) i zre-
kraju je bio itekako shvaćen i prihvaćen. serije i TV filma (režija Milutin Petro- lijeg muškarca, ali daleko više i masov-
On i njegovi preci i zemljaci bili su vić, 2021), moramo poznavati višestoljet- nije je sklapan brak između maloljetnog
pravi reformatori i dosljedne prista- ne običaje vranjskog stanovništva, koji muškarca i odrasle i zrele djevojke, što je
lice ideje o neograničenim ljubavnim imaju mnogo dodirnih tačaka s adetima bilo više izraženo na seoskom području

66 18/2/2022 STAV