Page 50 - STAV broj 351 - 352

25. NOVEMBAR – DAN DRŽAVNOSTI BOSNE I HERCEGOVINE

ZAVNOS u
Delegati ZAVNOBiH-a Pljevljima
okupiran, a onda je nastao pravi grabež oko u zavičajno udruženje studenata iz Crne odreda za Sandžak (19 dana prije nego je to
njegove teritorije. Oko teritorije Sandžaka Gore i Srbije i njihovo opredjeljenje da urađeno u Crnoj Gori i Boki – 24. oktobra).
otimale su se njemačke i italijanske okupa- formiraju zavičajno udruženje studenata Izdvajanje Oblasnog komiteta KPJ za San-
torske snage, te tri ratne državne tvorevine iz Sandžaka, koje je dobilo naziv “Zlatar”. džak iz sastava Pokrajinskog komiteta KPJ
pod patronatom sila Osovine: NDH, Velika Prokomunistički orijentirana omladina za Crnu Goru, Boku i Sandžak uslijedilo je
Albanija i nedićevska Srbija. Sandžaka u Beogradu je izdavala i svoj sredinom septembra 1941. godine, u toku
KPJ je odgovorila politikom protiv ci- list Glas Sandžaka. pripreme savjetovanja u Stolicama.
jepanja Sandžaka. Ta politika potvrđena je Nakon osamostaljenja Oblasnog komite- Glavni štab NOP odreda Sandžaka od
institucionalizacijom narodnooslobodilač- ta KPJ za Sandžak, došlo je do instaliranja i tada je bio pod neposrednim rukovodstvom
kog pokreta u Sandžaku. Već 1932. godine drugih sandžačkih institucija NOP-a: Oblasni Vrhovnog štaba, a Oblasni komitet KPJ za
osnivaju se prokomunistički orijentirana komitet SKOJ-a, Glavni štab NOP-a Sandža- Sandžak pod rukovodstvom Centralnog
studentska, sportska i kulturno-prosvjetna ka, Sandžačka omladina, Sandžačka brigada. komiteta KPJ. Pomenute institucije jasno
udruženja u Pljevljima i Prijepolju... Prve Glavni impuls politici KPJ u Sandžaku su izražavale principe samostalnosti i au-
partijske organizacije osnivaju se u Bjelo- davalo je djelovanje najznačajnijeg sandžač- tonomnosti sandžačkog NOP-a i sandžačke
poljskom srezu 1935. godine. kog partijskog rukovodioca Rifata Burdžovića regije. Sekretar Oblasnog komiteta KPJ za
Još 1939. godine osnovan je Oblasni ko- Trše. Njegova uloga u julskom ustanku 1941. Sandžak i dalje je bio Rifat Burdžović Tršo.
mitet KPJ za Sandžak, koji je bio organiza- u Sandžaku bila je nezamjenjiva. Već krajem Komandant Glavnog štaba NOP odreda za
ciono vezan za Pokrajinski komitet KPJ za juna i početkom jula sandžačke partijske or- Sandžak postao je Vladimir Knežević Volođa,
Crnu Goru i Boku sve do oktobra 1941. go- ganizacije bile su spremne za oružanu borbu. a politički komesar Voja Leković.
dine, kada će se izdvojiti i biti direktno ve- U Sandžaku su prve ustaničke puške odje- Sandžački partizanski odredi i bataljoni
zan za Centralni komitet KPJ. knule 14. jula 1941. godine, kada su ustanici bez smjene i odmora vodili su borbe za od-
Na čelu KPJ u Sandžaku bili su komu- napali na italijansku karabinjersku i žandar- branu slobodne teritorije Sandžaka.
nisti iz Sandžaka (studenti i radnici) koji su merijsku posadu u Mojkovcu. Sandžak je bio
radili u beogradskoj partijskoj organizaciji, treća južnoslavenska zemlja u kojoj je podi- OSNIVANJE ZAVNO SANDŽAKA
a među njima i sekretar Oblasnog komiteta gnut ustanak odmah iza Srbije i Crne Gore. Polovinom 1943. godine Vrhovni štab
KPJ za Sandžak Rifat Burdžović Tršo. Samo devet dana nakon što je 26. sep- upućuje svoje jedinice iz Bosne u pravcu
Ideja o posebnosti Sandžaka bila je tembra 1941. godine održano savjetovanje Crne Gore i Sandžaka. Sandžak je trebao
izražena i u aktivnostima studenata iz u Stolicama, na kojem je donesena odluka o biti operativna osnovica za prodor u Srbiju.
Sandžaka pred Drugi svjetski rat koji su formiranju glavnih štabova NOP odreda po Veliki podsticaj za razmah NOP-a na ovom
studirali na Beogradskom univerzitetu, pokrajinama (“nacionalni štabovi”), formiran prostoru predstavljala je kapitulacija Italije
odnosno njihovo odbijanje da se udružuju je 5. oktobra 1941. godine Glavni štab NOP početkom septembra 1943. godine. Stvorena

Murat ef. Šećeragić, Vladimir Knežević Voilođa (1915-1942) Komadant
potpredsjednik Rifat Burdžović Tršo-(1913-1942), čelnik Treće sandžačke proleterske brigade i Glavnog
ZAVNOS-a Oblasnog komiteta KPJ za Sandžak štaba NOPO Sandžaka

50 26/11/2021 STAV