Page 59 - STAV broj 314

aleko od radoznalih pogleda, sa carstva koje se nakon dugih stoljeća sporo Gradaščević protjerao iz njega Morali Ali
svih strana zatrpana zgradama i tegobno povlačilo ka Anadoliji, da tamo Namik-pašu, a ovaj nije mogao da pobjegne
što su se izvisile iznad nje, ili pak sanja o staroj slavi i moći. Izgrađena je u direktno prema Istanbulu, već je preko Liv-
Dkamenom ogradom odvojena od vrijeme kada je sultan Abdul Aziz, sin Mah- na i Ljubuškog jedva živu glavu iznio do
života ovog grada, šćućurila se na Bistriku muta II, naslijedivši umrlog brata Abdul Stoca, gdje ga prihvati Ali-beg Rizvanbe-
jedna od najljepših sarajevskih trokatni- Medžida, grčevito nastojao da očuva car- gović i spasi mu čast. Stoga su se spotucali
ca. S vremena na vrijeme vide je samo oni stvo koje se sustavno krunilo na sve stra- po privatnim konacima na veliku sramo-
sretnici koje Predsjedništvo Bosne i Her- ne. Da bi to nastojanje pokazao nevjernim tu onolikog carstva. Hroničari bilježe da
cegovine, kojem po slovu zakona pripade, Bošnjacima, koji se posljednjih desetljeća je Omer-paša Latas obje godine boravka u
pozove kada organizira neki prijem ili kada dizahu na bune i ustanke, gradio je mo- Sarajevu proveo u konaku pjesnika i mute-
je ustupi drugima da u njoj ugošćuju elitne numentalne objekte koji su simbolizirali selima Fadil-paše Šerifovića, dok je siroti-
zvanice odvojene od običnog puka na isti moć dinastije i pokazivali čvrstu odluku nja razvlačila ostatke paša-saraja na Gorici.
način kako je od njega odvojena i ova zgra- da ne odstupi sa Save ni za pedalj. Tada je Kada ode iz Bosne i odvuče u izgnanstvo
da. Tako je kroz nju više prošlo stranaca, na zapadnim granicama podizao džamije i silne bosanske begove, a među njima i svog
raznih međunarodnih predstavnika, ofici- naseljavao oko njih muslimane koji su, na domaćina Fadil-pašu, tu praksu nastavit će
ra, članova političkih delegacija, diplomata, osnovu sporazuma iz Kanlidže, protjerani i ostali veziri.
finansijskih mešetara, bjelosvjetskih žbira, iz Srbije. U Sarajevu izgradi rezidenciju za Kazuje se da su Šerifovića konaci bili
sigurnosnih manipulanata, “savremenih valije, mada je jedna takva gore na Gorici, na mjestu Crkve Svetog Ante i da su veziri
umjetnika”, “filmskih profesionalaca” i oronula, još nosila epitet “novi”. boravili u njima sve do 1869, kada je po-
štokakvih još uglednika nego Sarajlija i uop- Nove paša-saraje na Gorici veziri nisu dignut Konak. U Šerifovića konake tada
će domaćih ljudi. Ali, odavno nema nikog, plaho voljeli, bježali su iz njih kao da su je useljena Vilajetska štamparija, koju su
zuji tišina i teški zahrđali katanci stražare ukleti. Kažu da je razlog tome udaljenost nove, austrougarske vlasti prozvale Zemalj-
na gvozdenim vratima oba ulaza. Crepovi od centra grada i gradskog života. Travni- ska. Nakon tri godine, zgrada je srušena,
propuštaju kiše i vlaga iz čiste dosade otki- ka su se bojali otkako je Husein-kapetan zemlja proglašena državnom i poklonjena
da komade fasade, a gore, uz zidove, poput
bršljana, lozi zapuštenost.
Sa sjevera, od Baščaršije, zatvara je
Careva džamija. S juga, prema Trebeviću,
iznad nje se propela Crkva Svetog Ante i
zgrada nekadašnje ćilimare, u kojoj sada
stoluje japanski ambasador. Sa zapada, od
Austrijskog trga, prikliještile su je zgrade
Zajedničkog štaba Oružanih snaga i Aka-
demije nauka i umjetnosti. Tu je i spored-
ni ulaz: prođe se kroz pasaž između dvije
zgrade i eto vas pred njenim lavovima koji
vjerno bdiju na vratima. Drugi, glavni ulaz
je sa suprotne strane, iz ulice koja nosi na-
ziv po njoj – Konak. Ovamo, od pivare,
opasana je zidom.
Kažu da je baš tu formirano prvo ori-
jentalno naselje u Vrhbosnju – Hatibova
mahala. Kada po Sarajevu niknuše mno-
ge džamije, prozvaše je Džami-atik maha-
lom. Poslije je nazvaše Hungarija, odno-
sno vladareva, a onda Careva mahala. To
ime nosila je do 1869, kada dobi naziv po
Konaku. Naposljetku, dopade je sudbi-
na svih sarajevskih ulica kojima bi svaka
nova vlast bezobzirno brisala imena i na-
dijevala nova, po svom ćeifu. Godine 1919.
prozvaše je po Nikoli Pašiću, vođi srbijan-
skih radikala. Ustaše je prozvaše po svom
zapovjedniku Slavku Kvaterniku. Nakon
oslobođenja, dobi ime Nurije Pozderca,
Cazinjanina, potpredsjednika AVNOJ-a,
koji pogibe na Sutjesci. Prije dvadesetak
godina vraćen joj je naziv Konak. Koliko
na tablama u ovoj ulici bude stajao ovaj
naziv, toliko će, valjda, u Bosni vladati mir.

GRADNJA KONAKA
Konak je posljednja zgrada u Sarajevu
izgrađena parama osmanske vlasti. Školjka
je to ostala iza oseke jednog nepreglednog

STAV 12/3/2021 59