Page 59 - STAV broj 172

Osmanski vakufi Bošnjaka u arapskom svijetu i njihovi vakifi (1)

U zlatno doba
Osmanlija Bošnjaci su
gradili vakufe širom
arapskih zemalja

Bošnjaci su značajno učestvovali i u javnom životu arapskih zemalja za vrijeme osmanske uprave,
ne samo kao beglerbegovi, sandžak-begovi, mutesellimi, kadije, muftije, imami, pisari i drugi
službenici, već i kao i vakifi i naziri (nadzornici) vakufa. Nakon dugogodišnjeg istraživanja (2012–
2018) i konsultiranja preko 600 bibliografskih izvora, te rada na terenu, došli smo do broja od 19
vakifa koji su uvakufili nekoliko hiljada vakufa širom arapskih zemalja, ne računajući još najmanje
jedan kolektivni vakuf. Utvrdili smo postojanje naših vakufa u 7 današnjih država: Sirija, Palestina,
Saudijska Arabija, Egipat, Jemen, Irak i Liban. U nekoliko nastavaka Stav donosi pregled bošnjačkih
osmanskih vakufa u arapskom svijetu i njihove vakife

Piše: Jusuf DŽAFIĆ se time ogroman dio naše historije zapo- već postupno, kako u decenijama koje su
stavlja. Na to upućuju, između ostalih, prethodile toj godini, tako i u decenijama
Osmanski period bošnjačke i bo- sljedeće dvije činjenice: koje su slijedile, u procesu koji je trajao
sanskohercegovačke historije skoro 250 godina. Taj proces započet je
predstavlja važnu kariku u ra- 1. Bosanski krajevi nisu došli pod zauzimanjem istočnog dijela Sandžaka
zvoju nacionalnog i vjerskog osmansku vlast odjednom 1463. godine,
identiteta. Taj period naše historije naj- Stara Meka
više je potcjenjivan i zloupotrebljavan od
raznoraznih interesnih grupa. Međutim,
ponekad i mi sami, svjesno ili nesvjesno,
zanemarujemo taj period. Jedan od načina
na koji to radimo jeste usvajanje roman-
tičarskog pogleda na bošnjačku historiju.
Problem romantičarskog pristupa histori-
ji vještačko je ograničavanje historijskih
tokova, i vremenski i prostorno. Tako,
prema romantičarima, vremenski, osman-
sko doba bošnjačke historije počinje po-
gubljenjem posljednjeg bosanskog kralja
Stjepana Tomaševića i rušenjem Bosan-
skog kraljevstva 1463. godine, a završava
austrougarskom okupacijom Bosne 1878.
godine. Prostorno, osmanskodobnu boš-
njačku historiju romantičari ograničavaju,
uglavnom, na teritoriju današnje države
Bosne i Hercegovine. Takvom redukci-
onističkom metodologijom osmanskoj
bošnjačkoj historiji čini se “zulum”, jer

STAV 21/6/2018 59