Page 54 - STAV broj 177

DRUŠTVO
ga ponovo zauzeli. Njihovi napori bili su
uzaludni jer su Kamengrad branili glaso-
viti junaci. Najpoznatiji među njima bio
je nadaleko čuveni i u pjesmama opjeva-
ni Malkoč-beg (Malkošić ili Malkoçoglu).
Kreševljaković tvrdi da “u nauci preovla-
dava mišljenje da je kamengradski suba-
ša ili vojvoda Malkošić iz 1530. godine
pokopan u Banjoj Luci, pokraj svog sina
Džafer-bega, koji je poginuo pet godina
ranije, da je to onaj Malkoč, junak koga
spominju spomenici hrvatske i slovinske
krajine kao ‘najljućeg bega bosanskog’”. je putovao u svojstvu prevodioca. Opis
Po svoj prilici, Bali-beg, šarmantni i
markantni lik iz filmske priče Veličanstve- “Poslanstvo je krenulo u ponedeljak 29.
no stoljeće ili Sulejman Veličanstveni, ka- kolovoza iz Krupe preko Brda ka pustoj
mengradski je subaša Malkoçoglu. Brojne
su sličnosti između stvarnog i filmskog
Malkoč-bega. Moguće je da se junaštvo
kamengradskog subaše dojmilo i autora
ove veoma gledane serije, pa su izgleda
odlučili da ga predstave na jedan svoj
“filmski” način. Beg Malkoçoglu najvje-
rovatnije se susreo sa sultanom Sulejma-
nom Veličanstvenim 1536. godine, kada
54 26/7/2018 STAV
je u Edirne pratio mrtvo tijelo bosanskog
sandžak-bega Mehmed-bega Mihalbego-
vića. I tu mu se gubi trag. O Malkoč-bego-
vu službovanju turski zgodopisci ništa ne
bilježe, dok hrvatski navode da je mnogo
jada nanio hrvatskoj Lici i Krajini, nepre- skoj i Bosni. Rukova se sa gospodom i s
stano provaljujući preko granice.
Slovenački putopisac Benedikt Ku-
ripešić prošao je kroz Kamengrad kao
član delegacije kralja Ferdinanda I sul-
tanu Sulejmanu 1530. godine. Kuripešić
svog putovanja ostavio je u svom Itinerari- Demirhan Španaković. On je s kamen-
umu, u kojem je, između ostalog, zapisao:
crkvici, koja je ležala sa desne strane. Tu Konjšćine. Tu se Španaković ogledao na
bijaše za kršćanskog vremena selo zva-
no Goremi Polle, tj. Gornje Polje. Pošto
smo gorom vrlo dugo jahali, ugledasmo
s lijeve strane stare zidine gradića zva-
nog Japra, siđosmo u dolinu pa, došavši
do potoka Japre, pređosmo ga. Tu nam
dođe u susret, dobru njemačku milju puta,
oko 50 dobro naoružanih konjanika iz
Spomenik turskim šehidima
Fatihova musalla
Kamengrada. Dočekaše gospodu lijepo.
To bijaše Malkošić (Malkosthitz), subaša
u spomenutom gradiću, zapovjednik nad
otprilike 200 konjanika. O njegovim ju-
načkim djelima pjevaju mnogo u Hrvat-
njima ljubazno razgovori.”
Historija pamti još jednog kamen-
gradskog vojvodu i junaka Demirhana
Španakovića, za kojeg je Kreševljaković
zapisao: “Jedan od nasljednika Malko-
šića u Kamengradu bio je 1545. godine
gradskom vojskom sudjelovao u vojsci
Ulamabega i Muratbega, koja je došla do
Varaždinskih Toplica i dalje do današnje
mejdanu s kršćanskim junakom Petrom
Šegovićem. On je tu prvih dana svibnja u
jednom okršaju kod grada Konjskog (da-
nas Konjšćine) poginuo.” Kreševljaković
dalje tvrdi da je u Donjem Kamengradu
1933. godine bio kamengradski dizdar
pjesmom proslavljeni Dizdarević Meho.
GENERAL ALAGIĆ
Pored ovih junaka, historija i narod
vječno će pamtiti i junaka našeg doba koji
je rođen u okolici Kamengrada, a koji
nije ništa manji od junaka poput Malko-
šića, Španakovića ili Dizdarevića. Riječ
je o proslavljenom bosanskom ratniku,
rahmetli generalu Mehmedu Alagiću, na
kojeg će stalno podsjećati njegova djela
i patriotizam.
Na brojne junake koji su hodili Ka-
mengradom danas podsjećaju mnogi
spomenici iz osmanskog perioda. Neki
su od njih iz vremena sultana Mehmeda
II Fatiha, kao i iz vremena neposredno
nakon osvajanja Bosne. Svi oni podsje-
ćaju na dane velikih junaka i slavnih bi-
taka za Kamengrad. Tvrđava, Musalla,
šehidsko mezarje i spomen-obilježje tur-
skim šehidima šutnjom pričaju i svjedoče
o tim davnim vremenima. Posebnu priču
imaju šehidski mezari u groblju Šehitluci
za koja se vežu zanimljiva predanja.
Po predaji, u Šehitlucima su pokopani
vojnici koji su pali pri zauzeću Kamen-
grada. Jedan grob sa santračom, odnosno
oklopom, narod neobično cijeni i priča
da u njemu leži bajraktar i veliki junak
koji je u borbi zadobio preko pedeset
rana. Druga predaja govori da je junak
koji je pokopan u ovom mezaru pao kao
šehid u borbi za Kamengrad. U borbi mu
je jedan neprijateljski vojnik odsjekao
glavu. Šehid je uzeo svoju glavu i nosio
sve dok taj prizor nije vidjela jedna žena
i povikala: “Ljudi, eno čovjeka bez gla-
ve!” Na taj je povik šehid ispustio svoju
glavu i srušio se. Na tom mjestu gdje je
pao je i ukopan. Nasuprot šehidskog me-
zara nalazi se spomen-obilježje novijeg