Page 78 - STAV broj 285

IZ UREDNIČKE BILJEŽNICE

Priča o unutrašnjem tkivu Bosne

RESTAURACIJA JEDNOG

POVIJESNOG VREMENA,

GRADA SARAJEVA, GRADA

SLUČAJA, GRADA KAPISLE

Zlatko Topčić, “28. 6.1 914.”, “Buybook”, Sarajevo, 2019.

Piše:
Almir ZALIHIĆ

ko je povijest roman koji se do- prostor, čiji stanovnici često djeluju poput Demontirajući uvriježeno poimanje
godio, a roman povijest koja se sjena, kao što i priliči duhovima (aveti- povijesti, Zlatko Topčić se, umjesto na
mogla dogoditi (ova se defini- ma) prošlosti. Gavrila Principa, fokusira na tragični ži-
Acija često olahko pripisuje braći Rezultat toga nije u cijelosti zavr- vot Maruna Markote. Topčić ispisuje mi-
Goncourt iako u izvornom obliku potiče iz šena “priča” rađena tehnikom sfumato zanscen kojim se kreću obični, a zapravo
Aristotelove Poetike), onda je 28. 6. 1914. jer, uprkos zaokruženosti i tehničkoj sasvim neobični i autentični ljudi (kočijaš
roman koji se dogodio. Naime, autor ro- (spisateljskoj) perfekciji, utisak je da Miško Jakšić, pehlivan Faruk Piraga, bri-
mana, vrsni pripovjedač, dramski pisac je to, s obzirom na “obilje” materijala i jač Avdo Vreto i njegov sin Ekrem, glu-
i scenarista Zlatko Topčić, odlučivši se izobilje mašte i talenta, mogao (da li i mac Milenije Životić Solunac, prostitutka
za temu sarajevskog atentata, nije vjero- trebao) biti znatno opsežniji roman sa- Izabela, kapetan Domagoj Tomić-Volarić i
vatno ni slutio da će ispisati restauraciju mim tim što je riječ o vrlo rijetkoj bilj- drugi), diktirajući dinamiku kadrova kao
jednog povijesnog vremena, grada Sara- ci u savremenoj bosanskohercegovačkoj iskrzanih slika jednog vremena.
jeva, grada slučaja, grada kapisle, te da će književnosti. Ipak, dogodi(l)o se; i roman Tom “filmskom” tehnikom uvjerljivo
čitaocima pokloniti hroniku o našim na- i povijest. Na radost čitalaca željnih na- prikazuje ličnosti koji potkopavaju mitove,
ravima i zabludama, roman o mentalnoj dasve empatije. ideologeme, revizionističke interpretaci-
slici ljudi ovog podneblja. Topčićev roman dijelom je izgrađen na je. I dok intertekstualne sonde precizno
Radnja romana 28. 6. 1914. počinje u različitim historijskim izvorima, izvješta- pozicioniraju tekst romana u odnosu na
10:50, a završava se u 10:58. U tih “osam jima i iskazima svjedoka, a sve “činjenice”, zbilju kojom se bavi, njegova je struktura,
minuta” smještena je povijest koja ne pre- ranije uvučene u historiografski diskurs, s druge strane, polifonijska. Glasovi likova
staje, “pretvarajući opšte podatke i ideje u romanu postaju jedinstveni naratorov sudaraju se, odbijaju, prekidaju i miješa-
zvanične historije u priču o običnim i neo- tekst. Konačno, time se historijski doga- ju u povremeno teško razmrsive skupne
bičnim ljudima Sarajeva i Bosne” (Pobrić). đaj pretače u književni, fikcionalni izraz dionice: riječ je o onoj bahtinovskoj ideji
Topčićev roman podriva, rastače, de- koji nas fascinira jezičkim i psihološkim polifonije, o “karnevalskom rasturanju he-
mitologizira fakte zvanične, forsirane, osobenostima, te odnosima likova koji su gemonističkog poretka vladajuće kulture”,
politizirane i ideologizirane historije, različita porijekla, svjetonazora, religije, kako ju je svojevremeno opisao Fredric
ispisujući vrlo uvjerljivu priču o unu- socijalnog statusa, kulture, vjeroispovi- Jameson. Poenta je da antihegemonistički
trašnjem tkivu Bosne, koje je, uvijek, u jesti i obrazovanja. prosede ovdje pritom ne klizi u priručnu
svojim dubinama i finesama složenije od Glavni likovi romana 28. 6. 1914. spo- light mitologizaciju otpora dominantnim
nametnutih stereotipa. redne su figure, obični mali ljudi “od ko- strukturama političke i društvene moći.
Kombinirajući faktografiju i fikciju, jih se ne očekuje ništa i koji se ničemu ne Topčićevi postupci daleko su od takvog
poziciju svevidećeg pripovjedača, zapi- nadaju” (Topčić). Ti likovi “izvan okvira” i sličnih proznih pohoda recepcijski uta-
se poznatih i manje poznatih hroničara, smješteni su epicenter historijskog doga- banim stazama. On je izrazito sklon poe-
psihološki uvid u moguće stanje svije- đaja, u vidokrug centralnih figura (aten- tizaciji, koja semantički zgušnjava tekst i
sti likova, autor gradi jedan drugi, novi tatora i žrtava atentata). traži koncentrirano čitanje. Često poseže

78 20/8/2020 STAV