Page 58 - STAV 76 18.08.2016

DRUŠTVO

Multikulturalnost u prostoru i vremenu

ZAŠTO SU SJEDINJENE

AMERIČKE DRŽAVE ISKUSTVO

MULTIETNIČNOSTI UZELE OD

OSMANLIJA, A NE OD EVROPE

Osnovi uređenja odnosa prema različitim narodima u osmanskoj
islamskoj državi bili su vjerski, islamski, i zato su bili trajni i postojani.
Piše: Senad HASANAGIĆ
Evropske države nisu imale tako postojanu pravnu i duhovnu
osnovu za odnos prema drugim etničkim i vjerskim grupama

eki smatraju da su u Evropi odno- bili trajni i postojani. je mjeri rasvijetljen
si između većinskih i manjinskih Evropske države nisu i objašnjen mnoš-
etničkih grupa pravno uređeni imale tako postojanu tvom dokume-
Nmnogo prije dolaska Osmanlija. pravnu i duhovnu nata i radova.
No, ne može se zaključiti na šta se misli osnovu za odnos pre- Osnovu ovog od-
kada se to kaže. Je li to progon Jevreja ma drugim etničkim nosa čine kur’an-
i Arapa iz Španije? Ili je progon Jevre- i vjerskim grupama. ske odredbe i po-
ja iz Engleske? Možda progon Roma u Nedostatak vjerskih stupanje islamskih
Evropi? Ovi narodi našli su mirno tlo odredbi i uvjerenja pre- vladara, od central-
za život tek kada su dospjeli u osman- točenih u pravnu normu ne ličnosti islama
sku državu. Evropa od vremena Rim- da druge etničke grupe Muhameda, a.s., do
ske imperije nema istinski multietničko treba tolerirati i prihva- osmanskih vladara
iskustvo. Da bi se to posjedovalo, trebalo titi, dovodio je do kr- koji su slijedili ovu
je stoljećima vladati desecima vjerskih šenja onih koje su ova- praksu. U osman-
i etničkih skupina. Da nije tako, ame- kav odnos uređivale. Kod skoj je državi odnos
rički predsjednik George Bush Senior Osmanlija nikada neka etnička konkretiziran kroz grupiranje
ne bi izjavio da se Amerikanci koriste grupa nije progonjena zbog onog što različitih vjerskih skupina u sistem
osmanskim iskustvima, rekao bi da se jeste, svaka je dočekala kraj petstogo- “milleta”. Tako su se različiti narodi našli
koristi evropskim iskustvima nastalim dišnje osmanske vladavine s očuvanim u okviru jednog milleta, bilo da je riječ
mnogo prije Osmanlija. Između osman- elementima svog etničkog identiteta. o muslimanskom ili nemuslimanskom.
skog multietničkog suživota i nekakvog Treba imati u vidu i činjenicu da su ve- Manje je razjašnjeno šta se dešavalo s ra-
evropskog modela ne može biti nikakva ćina njenih nemuslimanskih podanika zličitim etnicitetima u okviru tih milleta.
poređenja. U Evropi toga nije bilo. Ondje bili kršćani koji su pripadali različitim S obzirom na nepobitnu činjenicu da su
su države evoluirale u nacionalni stadij crkvama i etničkim grupama. Riječ je o višestoljetnu osmansku vlast preživjeli
kao monoetničke i monokonfesionalne, različitim narodima što su ispovijedali svi narodi u svom etničkom identitetu,
a osmanska država po koncepciji je svog različite verzije iste vjere koja je kroz trebalo bi objasniti kakav je bio general-
pravnog uređenja uobličena kao multiet- križarske ratove i muslimanska osvajanja ni okvir za odnos osmanske vlasti prema
nička i multikonfesionalna. Ovo poka- bila u sukobu s islamom i muslimanima. onome što je činio njihov identitet, kakvi
zuje koliko su pravne i duhovne osnove su bili međusobni odnosi različitih etnič-
uređenja država bitne u smislu njihove SAČUVANO STANOVNIŠTVO kih grupa u okviru milleta, da li je u tom
trajnosti. I NJEGOVI IDENTITETI okviru postojalo nametanje elemenata et-
Osnovi uređenja odnosa prema razli- Odnos osmanske države prema različi- ničkog identiteta snažnijih grupa prema
čitim narodima u osmanskoj islamskoj tim vjerskim skupinama, koji se zasnivao slabijim grupama, kako se osmanska vlast
državi bili su vjerski, islamski, i zato su na odredbama islamskog prava, u dobroj postavljala u takvim situacijama.

58 18/8/2016 STAV