Page 69 - STAV broj 316

vodećeg evropskog producenta Pathe pa Ljubomir Crnobori) nije uspio, ali se a u javnosti je prikazan 1. januara 1955.
je 1910. snimljen film, koji je sačuvan, o već 1951. pojavljuje prvi cjelovečernji godine. Sljedeće godine prikazan je na
posjeti cara Franje Josipa Sarajevu, a u igrani film u Bosni i Hercegovini pod Filmskom festivalu u Cannesu, kada je
arhivi britanskih, njemačkih, austrijskih naslovom Major Bauk, za koji je scena- nominiran za nagradu “Zlatna palma”.
i italijanskih kinoteka nalaze se snimke rij napisao Branko Ćopić, a režirao ga
folklornih običaja i prirodnih ljepota iz Nikola Popović. FILM NAKON DRUGOG SVJETSKOG
Bosne i Hercegovine nastale u prvom Novela Isaka Samokovlije, koja je RATA
desetljeću dvadesetog stoljeća. Antun kasnije dramatizirana, tema je po kojoj Posebno značajan dio kulturnog stva-
Valić, sin spomenute Pauline, snimio je će Slavko Vorkapić, u produkciji “Bosna ralaštva u Bosni i Hercegovini, a time i
1913. film o osnivanju Hrvatskog kultur- Filma”, 1954. godine snimiti još jedan kulturnog stvaralaštva Bošnjaka jeste ra-
nog društva “Napredak” i o ustoličenju od prvijenaca u filmskoj historiji Bo- zvoj domaćeg filma. Filmovi iz Bosne i
reisul-uleme u Begovoj džamiji u Sara- sne i Hercegovine – film Hanka. Sce- Hercegovine neposredno nakon Drugog
jevu. Valić je snimio i događaje u vrije- narij su pisali Samokovlija i Vorkapić, svjetskog rata obrađivali su teme iz na-
me sarajevskog atentata 28. juna 1914. rodne revolucije i rata, najznačajnije teme
Zanimanje za stvaranje filmske umjet- iz NOB-a, uključujući poznate i slavne
nosti na prostorima Bosne i Hercegovine, bitke partizana protiv stranih okupatora
a time i među bošnjačkom populacijom, i domaćih izdajnika (Kozara, Sutjeska,
nije imalo većeg intenziteta u periodu Bitka na Neretvi, Valter brani Sarajevo...).
dvaju svjetskih ratova. Ako je i postojala Razvoj domaćeg filma znatno je in-
ova vrsta umjetničkog stvaralaštva, bila tenziviran tokom kasnih sedamdesetih
je uglavnom usmjerena ka snimanju kra- i osamdesetih godina 20. stoljeća, kad je
ćih dokumentarnih uradaka i filmskih stvoren i poseban bosanski filmski izraz.
žurnala snimljenih u komercijalne svrhe, Filmovi su, uglavnom, obrađivali socijal-
ili se odnosila na snimke ratnih poprišta ne teme, nerijetko bili usmjereni ka kri-
i posljedice ratnih razaranja. tici u okvirima socijalističkog društva i
Između svjetskih ratova u BiH, oso- sistema, a savremene urbane teme bile su
bito u Mostaru i Sarajevu, snimljeno je prisutne u većim regionalnim centrima
bezbroj stranih filmova s historijskim jugoslavenske države.
temama, gdje je bosanski ambijent često Ipak, pojavila se grupa filmskih en-
služio kao surogat za Orijent. Kuriozitet tuzijasta koji su se počeli baviti temama
je da je u Zagrebu 1920. osnovano film- koje su u neposrednoj vezi sa socijalnim
sko poduzeće “Bosna”, koje je sklopilo aspektima dominantno bošnjačkog sta-
trideset koprodukcijskih poslova s inoze- novništva na teritoriji Bosne i Herce-
mnim partnerima, među kojima i sa slav- govine, odnosno popularizacijom tema
nom holivudskom kompanijom “Fox”. koje su tretirale problematiku u okviri-
Pokušaj snimanja “prvog” filma u ma društvenih i kulturnih sfera, kako iz
Bosni i Hercegovini pod nazivom Ruda- prošlosti, tako i iz svakodnevnog života
ri (1949, scenarij Meša Selimović, režija ove populacije.

STAV 26/3/2021 69