Page 55 - STAV broj 394

je tada bila dio Austro-Ugarske. A onda Grazu, BH3 je činila tuzlanska regija s re- austrougarske i ruske vojske koje su se odi-
je počeo rat i na njegova su vrata zalupali grutnim centrom u Budimpešti, a BH4 je grale na frontovima Galicije i tadašnje Ruske
Rusi. Baš kao i ovih dana. činila mostarska regija s regrutnim cen- Poljske. Austrougarske su snage bile teško
trom u Trstu. poražene i morale se povući iz Galicije. Ru-
VAŽNO SREDIŠTE Od početka rata 1914. godine do febru- ske su snage zauzele glavni grad Lemberg i
Galicija je bila jedna od nekadašnjih ara 1915. godine 1. bosanskohercegovački većinu teritorije Galicije koja je ostala pod
krunskih zemalja Austro-Ugarske Mo- pješadijski puk s tri bataljona (I, II, IV) na- ruskom okupacijom do ljeta 1915. godine.
narhije. Ona se od 1867. do 1918. godine lazio se u sastavu 25. pješadijske divizije. Austrougarska je vojska pretrpjela teške
nalazila u austrijskom dijelu Monarhije. Jedinice I bataljona već su 15. augusta 1914. gubitke, posebno oficirskog kadra, a osim
Glavni grad austrijske Galicije bio je Lem- stupile na tlo Galicije i dan kasnije stigle u ljudskih žrtava, ogroman je bio gubitak rat-
berg, današnji Lavov u zapadnoj Ukrajini, Jaroslau, gdje su uključene u sastav armi- nog materijala, opreme i konja. O Bošnja-
važno središte Austro-Ugarske Monarhije. je Auffenberg, piše Šehić. Do kraja 1914. cima u toj prvoj bici za Lemberg pisao je
Galicija je 1914. godine imala površinu od godine 1. bosanskohercegovački puk uče- Pero Blašković u svojoj knjizi Sa Bošnjaci-
77.300 km² i osam miliona stanovnika, što stvovao je u borbama koje su vođene od 26. ma u Prvom svjetskom ratu. Poglavlje knjige
je činilo oko 15 posto cjelokupne austrou- augusta do 2. septembra kod Komarowa, nazvao je Velebitka kod Lwowa.
garske populacije. u borbama kod Rave Ruske od 6. do 11. “Bila je ta bitka od 9. IX. do 14. IX. 1914.
Galicija se po izbijanju Prvog svjet- septembra, a zatim u prodoru preko rijeke godine. Bitkom u Galiciji je s naše strane
skog rata našla u središtu ratnih operacija. Sane od 14. do 17. septembra. upravljao zlosretni feldcajgmajster barun
Tamo je austrougarska vojska, na jednom Početkom novembra 1914. godine 1. Auffenberg, višegodišnji ministar rata u
od ključnih bojišta početkom Velikog rata, bosanskohercegovački puk premješten Monarhiji, dok su glavni generali Rusa bili
doživjela katastrofalni poraz, poraz koji je je u područje sjeverno od Krakowa, gdje Ivanow i Dimitrijew. Bitka je za austrijsko
značio gubitak stotina hiljada obučenih i je od 16. do 25. novembra 1914. učestvo- oružje bila već izgubljena, ali se još poku-
pripremljenih vojnika, kao i golemi uda- vao u borbama, a od 15. do 18. decembra šalo sa spasavanjem. U bitku su stoga na
rac u smislu morala. Ipak, iako je Galicija u potjerama za Rusima nakon bitke kod brzinu, a često iz vagona bacani pojedini
u septembru 1914. izgubljena, već je iduće Limanowe, Lapanova, sjeverno od Visle. dijelovi II i III armije. Naša 81. peštanska
godine započela zajednička njemačko-au- Od 20. do 31. decembra 1914. godine 1. divizija pripadala je IV korpusu II armije.
strougarska akcija vraćanja pokrajine. Su- bosanskohercegovački puk je učestvovao Odmah uvodno moram istaći da je ta
kobi su vođeni sve do kraja 1917. godine. u borbama na Nidi. bitka konačno bila izgubljena, ali smo mi
Lamberg, odnosno Lavov pretrpio je Tri bataljona 2. bosanskohercegovačkog prošli relativno sretno. Naša se regimenta
ogromna razaranja. Grad su osvojili Rusi puka (I, II, IV) bili su smješteni u Grazu naime nije vratila potučena, nego je na mje-
pa ponovno vratili Austrijanci. Kao i druge do 15. augusta 1914, kada su u sastavu III stu naše borbe odlučno pobijedila. Uzmicali
dijelove Habsburške Monarhije, zahvatila korpusa, 6. pješadijske divizije i 11. pje-
ga je ratna paranoja, nekontrolirana hapše- šadijske brigade upućeni na rusko ratište
nja i nasilje različitih razina. Kada je 1918. putem Lemberg – Złoczów. Puk je prvi za-
već bilo jasno da se Monarhija raspada, datak dobio 25. augusta. Trebalo je izvršiti
ukrajinske su snage zauzele grad. Onda je prodor prema Złoczówu, vezati jače ruske
uslijedio dugi ukrajinsko-sovjetsko-polj- snage i poraziti ih, kako bi se spriječio nji-
ski sukob, koji se smirio tek 1921. godine. hov prodor u pravcu Zlota Lipa – Dnjestar.
Kada je 26. augusta na putu Gołogóry –
PJEŠADIJSKI PUKOVI Bortkow zaposjela položaje, 6. pješadijska
Austrougari su sve vojnike zvali Bošnja- divizija je dobila zadatak da izvrši prodor
ci, bez obzira na vjeroispovijest. U vojnim u pravcu Złoczówa. U napadu je 2. bosan-
formacijama bili su većinom muslimani i skohercegovački puk izvršio prodor preko
katolici, dok su pravoslavci zbog nepovjere- brdovitog, teško prohodnog terena, posjed-
nja vlasti prevladavali u radnim jedinicama. nutog jakim ruskim snagama, uslijed čega
Pred kraj 1917. godine bosanskohercego- je došlo do velikih gubitaka.
vačke trupe brojale su već 298.773 vojnika. Treći bosanskohercegovački puk u Ga-
U Prvom svjetskom ratu je Austro-Ugarska liciji je od 9. do 14. septembra učestvovao
mobilizirala 17.2 posto cjelokupne muške u borbama kod Lavova, koje su završene
populacije u BiH između 16 i 70 godina. porazom austrougarskih trupa. U šumi
U Prvom svjetskom ratu Bosna i Her- istočno od grada Szczyrzyc puk je pretr-
cegovina je dala brojne vojne jedinice čija pio velike gubitke, a zatim se, s ostalim je- su drugi sjeverno i južno od nas, dok smo
je borbena vrijednost na gotovo svim rati- dinicama, povukao u Karpate. U toku po- mi napredovali još tri dana, iako je sve već
štima postala legendarna. Na frontovima vlačenja jedinice je zahvatila kolera, pa su bilo izgubljeno.
Austrije, na Soči, u Tirolu, u Rusiji, u Sr- vojnici usput umirali. U roku od nekoliko Deveti rujan bio je dan naše velike voj-
biji, Crnoj Gori i Albaniji, pripadnici tih dana umrlo je više od polovine vojnika. ničke slave. Tog dana se mnogo oko Boš-
jedinica svuda su bili prvi među prvima, Četvrti bosanskohercegovački pješadijski njaka zarosilo od tuge nad izgubljenim ili
najhrabriji među hrabrima, predstavljaju- puk je u borbe s Rusima stupio 24. augu- nastradalim drugom, ali i od oduševljenja
ći primjer idealnog vojnika, piše u svom sta 1914. godine. nad izvojevanom pobjedom. Govorim post
radu Povratak zaboravljenoj prošlosti prof. festum, pa mogu čiste savjesti reći, da tog
dr. Zijad Šehić. VELEBITKA KOD LAVOVA dana naš napad i juriš na ruske utvrđene
Bošnjaci su vojsku služili u četiri re- Petnaestog augusta 1914. godine poči- položaje bio vrhunac našeg ratovanja...
gimente: BH1 činila je sarajevska regija s nje Bitka za Galciju, prva bitka između Ru- Produžili smo mladom šumom do zase-
regrutnim centrom u Beču, BH2 je činila sije i Austro-Ugarske na istočnom frontu. lka Kruszeniec i pod zaštitom šume zauze-
banjalučka regija s regrutnim centrom u To je bila serija pet velikih bitaka između li pripremnu formaciju za napredovanje u

STAV 23/9/2022 55