Page 50 - STAV broj 394

DRUŠTVO

Jezički savjeti dr. sc. Alena Kalajdžije (V dio)
Republika srpska, a ne

Republika Srpska; Rs, a ne RS

Dr. sc. Alen Kalajdžija naučni je saradnik Instituta za
jezik Univerziteta u Sarajevu, u kojem je obavljao i
funkciju direktora u dva mandata. Njegova područja
zanimanja jesu lingvistika i historija jezika. Do sada je
ukupno objavio 72 rada, uključujući izvorne naučne
članke, stručne radove i prikaze, a istovremeno
je učestvovao na 54 domaće i međunarodne
naučne i stručne konferencije, simpozija i okrugla
stola, od čega su 25 učestvovanja od izbora u
zvanje višeg naučnog saradnika. Učestvovao je
na više od 60 stručnih tribina i promocija izdanja
iz oblasti bosnistike. Urednik je više od 20 izdanja
Instituta za jezik, od čega je u 14 izdanja bilo od
izbora u zvanje višeg naučnog saradnika, te je bio
recenzent niza različitih naučnih i stručnih djela iz
oblasti bosnistike.

SRPSKI ILI SRBIJANSKI – PITANJE JE SAD

U srbijanskom javnom prostoru gotovo da je potisnut pridjev – Hamadom Međedovićem, koji je u srbijanskom medijskom
srbijanski i zamijenjen je oblikom srpski. Nevolja je kad naši prostoru predstavljen kao srpski teniser. U čemu je razlika iz-
mediji nekritički preuzimaju takve riječi i dalje ih predstavljaju među pridjeva srpski i srbijanski u bosanskom jeziku? Pretpo-
bosanskim. Da ne kažemo da je kod nas uvriježeno mišljenje stavljam da većina govornika to razumije: ako je riječ o pripad-
da se takvi tekstovi samo ijekaviziraju, smatrajući da je jezički nosti državi, onda je srbijanski; ako je riječ o pripadnosti naciji,
posao s preuzimanjem takvih tekstova završen. A nije! Prema odnosno etniji, onda ide srpski. Zato su navedeni sportisti sr-
preporukama srpske inteligencije, pridjev srbijanski treba se bijanski, s obzirom na to da spomenuti sportisti nisu Srbi. Isto
mijenjati sa srpski, a odražava nažalost jezički ekspanzionizam, je i s npr. pasošem (za koji čujemo često da je srpski pasoš),
kojeg se nerijetko nije svjesno. Prije nekoliko godina srbijan- ili npr. nekom firmom (koja je ustvari srbijanska), ali zato može
ski atletičar Admir Kolašinac proglašen je srpskim atletičarem, biti srpska nošnja, srpska tradicija, srpski govor i sl. Ovakvim
zbog čega se u Srbiji i Sandžaku bila podigla medijska pra- jezičkim etiketiranjem zapravo se može vršiti latentan način sr-
šina. Slična je situacija i s mladim teniserom iz Novog Pazara bizacije onoga što nije srpsko. A to ipak nije korektno. Pa je li?

“VASPITNI ODGOJ”

Oblici vaspitanje, vaspitati, vaspitačica, vaspitni i sl. mogu je porodici s riječima gojiti, odgajati, gojenje i sl., a podra-
se čuti i pročitati. Ovi oblici nisu preporučeni u bosanskoj zumijeva podizanje, kultiviranje, uzgajanje, hranjenje i sl.
normi (isto je i u hrvatskoj) jer su preuzeti naknadno iz ru- Naravno, riječ odgoj i drugi izvedeni oblici prvenstveno po-
skog jezika, iz vremena kada je sovjetski utjecaj u obrazova- drazumijevaju kultivirano usmjeravanje i podizanje te razvi-
nju bio nešto snažniji. Naša norma preporučuje oblike odgoj, janje pozitivnih osobina.
odgajanje, odgajati, odgajateljica, odgojni i sl. Riječ odgoj Zato u našem narodnom usmenom stvaralaštvu postoji izraz
razvijala se autonomno u bosanskom jeziku, a prvi zabilje- “gojeni Halil”, čuveni bošnjački epski junak. Da nam je da-
ženi oblik ove riječi jeste u Povelji Kulinovoj, gdje se kaže: nas što više gojenih Halila. A i zajednica nam može biti go-
“dobar goj’ d’ržati s’ vami”. Inače, ova riječ u semantičkoj jeni Halil! Samo to nije lahko.

50 23/9/2022 STAV