Page 48 - STAV broj 394

DRUŠTVO

Diplomatska prepiska između Istanbula i Londona u 16. stoljeću

SAVEZ KAKAV NIJE VIĐEN

DO MODERNIH VREMENA

Osmanska flota u to je vrijeme važila za jednu od najsnažnijih na
svijetu, pa se računalo da bi mogla pomoći Engleskoj u odbrani
od napada iz Španije. Nije poznato da li je došlo do operativne
Piše: Amir TELIBEĆIROVIĆ
saradnje na samom bojnom polju, ali nije ni isključeno. No, jeste
došlo do nabavke kvalitetnijeg naoružanja za engleske trupe,
uvozom iz Osmanskog Carstva.

ktuelna medijska pompa u vezi sa sačuvane spomenute kopije pisama, na-
smrću britanske kraljice Eliza- vodno s ponekim originalima, od engleske
bete II, te međunarodno-diplo- kraljice Elizabete, koja je ona razmjenji-
Amatske strke oko njenog spro- vala s osmanskim sultanom Muratom III.
voda otvorili su iznova, pored ostalog, i
raznolike historijske osvrte na britansku LOGIČNO SAVEZNIŠTVO
prošlost, čime se bave razni analitičari, Dan Jones, kolumnista londonskog
novinari, historičari, književnici. Negdje The Times magazina, ukratko je predsta-
se analizira britanska kolonijalna ostav- vio temu knjige: “Navikli smo gledati
ština, negdje zamršene rodbinske veze kraljicu Elizabetu kao na sjajnu pojavu,
kraljevske loze, negdje moderne politič- ali i kao na ograničenog monarha op-
ke kontroverze. sjednutog odbranom svog malog ‘ćoš-
U svemu ovome na svjetlo dana, u ka’ u sjeverozapadnoj Evropi. No, Jerry
samo jednom dijelu britanske javnosti, Brotton pokazuje da je, tokom zadnjeg
one književne i historiografske, izvedena poglavlja njene vladavine, Engleska bila
je neobična tematska publikacija, izdata duboko povezana s tri velike sile islam-
prije nekoliko godina, aktuelna na duže skog svijeta. Ovo je istovremeno i sliko-
staze. Britanski pisac Jerry Brotton, inače vit narativ tog nevjerovatnog razdoblja,
predavač renesansnih studija pri Queen te podsjetnik da su naša bogatstva bila
Mary univerzitetu, istraživao je razne isprepletena s onim bogatstvima iz šireg
historijske dokumente, ponajviše karto- islamskog svijeta mnogo duže nego što
grafiju, te trgovačke i vojne rute velikih smo možda mislili.”
sila Evrope, Afrike i Azije, čiji se sadržaji Ali zašto bi se ondašnja kraljica bavila
kreću u rasponu od 1570. do 1603. godine, takvim dopisivanjem?
a koji se poklapaju s političkim i trgovin- Svakako, razlozi su najprije vezani za
skim detaljima iz pisama koje je engleska diplomatske aktivnosti uzrokovane geo-
kraljica Elizabeta u 16. stoljeću razmje- političkim i strateškim interesima ondaš-
njivala s osmanskim sultanom Muratom njih evropskih vojnih sila.
Trećim. Sve je rezultiralo knjigom koja Naime, kada je rimski papa ekskomu-
je izašla u Velikoj Britaniji 2016. godine nicirao kraljicu Elizabetu 1570. godine, pomoć obratiti nekome na drugom kraju
prvi put. Ovom se knjigom na određeni ona i njeno kraljevstvo su se našli u nepri- kontinenta. Poslala je emisare perzijskom
način osvježava pogled na britanski i na jatnoj poziciji. Ekonomija Britanije kao šahu pa onda tadašnjem kralju Maroka, da
euroazijski historijat. ostrva prilično je zavisila od trgovinske bi potom ostvarila kontakt i neočekivano
Originalni naslov knjige jeste “The razmjene. Papa navodno nije mogao da privremeno savezništvo s tada moćnim
Sultan and the Queen” (Sultan i kraljica), joj oprosti njenu odanost anglikanskoj osmanskim sultanom Muratom Trećim.
s podnaslovom “Neispričana priča veze crkvi, to jest protestantskoj nasuprot ka- Time je označila početak neobične poli-
između Elizabeth i islama.” Neophodno toličke. Nakon toga i neki pomorski pu- tičke veze između Engleske i musliman-
je reći da nije riječ o romansiranoj fikci- tevi su blokirani umanjujući Elizabetinu skog svijeta, još i na ekonomskoj razini,
ji pomiješanoj s faktografijom, što je po- mogućnost za trgovanje s drugim prote- začetak saveza kakav nije viđen do mo-
grešna pomisao mnogih, sudeći po če- stantskim istomišljenicima. Istovremeno, dernih vremena.
stim komentarima na internetu, nego o španski katolički kraljevi prijetili su i nje- Prema detaljima iz Brottonove knjige,
historijskoj dokumentaciji. Autor Jerry nim fizičkim svrgavanjem s trona. Prema ostvarena je još i kulturološka razmjena, a
Brotton je, kako i sam izjavljuje, istraživao ovoj knjizi, Elizabeta se zato odlučila za postojao je interes u Engleskoj i za vojnom

48 23/9/2022 STAV