Page 98 - STAV broj 231-232
P. 98
KULTURA
Uvod u historiju odnosa islama i Zapada (4)
MODERNIZAM I
KOLONIJALIZAM
Knjiga Ja, onaj drugi i drukčiji svijet: uvod u historiju odnosa islama i Zapada autora Ibrahima Kalina
istinska je studija izuzetne informativnosti i dubine koja nastoji rasvijetliti dva važna fenomena: odnose
islamskog i zapadnog društva u jednom veoma dugom historijskom razdoblju i različite dimenzije
slojevite historije tih odnosa. Kalinova studija ni po čemu ne podsjeća na onu vrstu tekstova pisanih s
namjerom da čitaoca u nešto uvjere. Ovdje je riječ o knjizi u kojoj autor, inače vrstan mislilac i filozof,
nastoji razumjeti susrete islamskog i zapadnog društva, bilo u formi sukoba ili plodonosne saradnje,
te ih smjestiti u jedan racionalan okvir. Autor znalački potcrtava kako historija nikada nije nešto što
pripada samo prošlosti, već podjednako i našoj sadašnjosti. Samo ono razumijevanje historije koje
ne izlazi izvan racionalnih okvira, smatra Kalin, može nam pomoći da gradimo temelje za zdraviju
budućnost. Stoga je njegova knjiga ne samo uvod u historiju odnosa islama i Zapada već i svojevrstan
uvod u filozofiju historije odnosa dvaju velikih kulturno-civilizacijskih krugova
Ja, onaj drugi i drukčiji svijet: uvod u historiju odnosa islama i Zapada, Ibrahim Kalin, “Dobra knjiga”,
Sarajevo, 2019. godine, 652 stranice
Piše: Hamza RIDŽAL okupaciju pratio je kulturni imperijali- Napoleona, predstavljali kao skromni
hamza@stav.ba zam”, piše Kalin. hizmećari islama. Neki od njih nekada
Različita iskustva oblikovana naspram su čak i služili partikularnim ciljevima
modernizma snažno su utjecala na tok lokalnih zajednica. Tako je, naprimjer,
islamskozapadnih odnosa u savremenom engleska politika poticala arapski nacio-
no što nazivamo modernizmom dobu. S modernizmom je uspostavljena nalizam i uspostavu arapskog hilafeta. To
ima različit smisao za islamska i drugačija paradigma vladavine, pa su je zasigurno nekim arapskim muslimani-
zapadna društva. Modernizam, Evropljani i vlastiti kolonijalizam svodili ma izgledalo kao podrška, ali cilj takvog
Okako objašnjava Kalin, upu- pod parolu “misije civilizacije”, smatraju- djelovanja bilo je isključivo slabljenje
ćuje na napuštanje tradicionalne vjere i ći da su eksploatacija i asimilacija drugih Osmanskog hilafeta.
institucija, te uspostavu evrocentričnog čak civilizacijski “teret bijelog čovjeka”. Moderno englesko iskustvo, koje obje-
globalnog poretka. I dok je modernizam To je, kako ističe Kalin, nekada prešut- dinjuje politički i ekonomski kolonija-
doprinio “usponu Zapada”, on je u isto no, a nekada i otvoreno prihvaćeno i od lizam, misionarstvo, orijentalizam i ra-
vrijeme imao razarajuće posljedice na mnogih muslimanskih intelektualaca tog sizam, jedan od svojih najkonkretnijih
islamska društva. “Za obične ljude koji doba. Neki su od njih čak otvoreno pi- izraza nalazi u primjeru Britanske istoč-
su 1850-ih živjeli u Istanbulu ili Kairu, sali da ne postoji druga civilizacija osim noindijske kompanije. Ova kompanija,
Evropa (i modernizam) nije predstavljala evropske i da će muslimani ili prihvatiti osnovana u 16. stoljeću kraljevskim de-
Dekartov racionalizam, nadmoć nauke ili vesternizaciju ili biti uništeni. kretom, jedno vrijeme vladala je polovi-
slogane Francuske revolucije – ‘sloboda, Ipak, ovakva razmišljanja prozapadno nom svjetske trgovine u ime Britanije, a
bratstvo, jedinstvo’, već je predstavljala orijentirane inteligencije u muslimanskim sa svojim privatnim vojskama, koje su
ulazak evropskih vojnika u musliman- zemljama nisu našla uporište u narodu, nekada brojale i do 250.000 vojnika, vla-
ske zemlje. Kada smo došli na polovinu te su uzrokovala rađanje oštrih reakcija dala je de facto indijskim potkontinentom
19. stoljeća, oko 80% islamskog geograf- i prema okupatorskim zapadnim snaga- od 1757. do 1858. godine.
skog prostora od Afrike do Balkana, od ma i prema ovim misliocima. Evropski “U historiji ne postoji drugi primjer u
Kavkaza do Azije, nalazilo se pod de fa- kolonijalizam bio je u očima muslimana kojem je neka kompanija upravljala jed-
cto okupacijom evropskih država i Rusije. dodatno usložnjen činjenicom da su se nom državom na ovaj način. Kompani-
Ubrzo nakon toga, geografsku i političku neki njegovi istaknuti predstavnici, poput ja je predstavljala predstražu engleskog
98 8/8/2019 STAV
