Page 35 - STAV broj 230

Iako su prošle 24 godine od genocida u Srebrenici, ni
svjetska ni domaća kinematografija još nije ponudila
filmsko ostvarenje koje će kroz ovaj oblik umjetnosti žrtve
iz jula 1995. godine spasiti od materijalnosti, zaborava i
besmisla, te srebrenički genocid i na ovaj način upisati na
stranice vječnosti. Upravo bi jedan takav film, zasigurno,
zauvijek spriječio negiranje genocida u Srebrenici,
pojednostavio vječitu borbu preživjelih Srebreničana i
ostalih žrtava rata u Bosni i Hercegovini za konačnu istinu

koji se bavi očuvanjem kulture sjećanja,
nije u tolikoj mjeri sporno s obzirom na
to da je riječ o događaju koji predstavlja
prostor u kojem bi se trebala pokretati
pitanja i rasprave, sagledavati prošlost iz
više historijskih uglova, kritički se odno-
siti prema historiji, ali i filmovima koji
nude njene drugačije perspektive, te ako
postoji samo jedno lažno svjedočenje koje i predstavlja, zapravo, relativizaciju i ne- kinematografija još nije ponudila filmsko
baca mrlju na hiljade drugih koja potvr- gaciju ovog stravičnog zločina i od same ostvarenje koje će kroz ovaj oblik umjet-
đuju genocid u Srebrenici, i njega osvije- te države, dok istovremeno traje ukop nosti žrtve iz jula 1995. godine spasiti od
stiti, suočiti se njim, zabilježiti ga i kre- ostataka brutalno ubijenih Srebreničana. materijalnosti, zaborava i besmisla, te sre-
nuti dalje. Ipak, ovakva reakcija izostala Jer, da li se može zamisliti film o čovjeku brenički genocid i na ovaj način upisati na
je tokom prikazivanja filma Triffonove u prezimena Göring, naprimjer (Hermann stranice vječnosti. Upravo bi jedan takav
“Modulu memorije”, što oduzima istinski Wilhelm, treća glava nacističke aždahe), u film, zasigurno, zauvijek spriječio negira-
smisao njegovog uvrštenja u ovaj za Bo- kojem ga se predstavlja kao žrtvu procesa nje genocida u Srebrenici, pojednostavio
snu i Hercegovinu svakako neophodni i u Nürnbergu i onda se to ostvarenje objavi vječitu borbu preživjelih Srebreničana i
do sada veoma uspješni program. na javnom emiteru u Izraelu na Dan ho- ostalih žrtava rata u Bosni i Hercegovini
S druge strane, njegovo emitiranje na lokausta? To je nezamislivo, jer u Izraelu za konačnu istinu i jedan jedva vidljivi
javnom servisu države nad čijim je naro- nepoželjnim djelom za Dan holokausta obris ovozemaljske pravde i donijelo ba-
dom počinjen genocid, i to na dan obilje- smatraju i, recimo, Spielbergovu Schind- rem trenutni smiraj i poštovanje za zako-
žavanja njegove godišnjice, jeste apsurdno lerovu listu (1993), a kao jedini istinski pane i zaboravljene kosti.
film o ovom tragičnom historijskom do- Na koncu, samo postojanje naslova
gađaju prihvataju devetosatni dokumen- Tužitelj, branitelj, otac i sin, zbog banal-
tarac Shoah (1985) Claudea Lanzmanna. nog korištenja filmskog jezika, odsustva
Riječ “shoah” (HaShoah) na hebrejskom bilo kakvog autorstva, dakle, prepoznat-
označava katastrofu, užas, prouzrokovane ljivog stila, krajnje površnog i uvredljivo
ubistvom velikog broja ljudi, koja istoi- stereotipnog tumačenja života u Bosni i
meni Lanzmannov film definira kao pri- Hercegovini, njene kulture i tradicije,
kladnu zamjenu za općeprihvaćeni naziv isuviše patetičnog pristupa kreiranju od-
“holokaust”, prema kojem je šest miliona nosa među likova, te zbog kaljanja film-
ubijenih Jevreja tokom Drugog svjetskog ske umjetnosti koja je stvorena da služi
rata žrtvovano Bogu. Film traje punih čovječanstvu i oblikuje čovjekov pogled
devet sati i 26 minuta, a otvara ga citat iz na svijet, vrijeđa i autora ovog teksta koji,
Jeruzalemske Biblije: “I dat ću im besmrt- kao istinski filmofil, jednostavno ne pod-
no ime”, kojim se nagovještava osnovni nosi loš film.
smisao njegovog postojanja, a to je da je- “Presuda se ne može zasnivati na la-
vrejske žrtve učini besmrtnima. žima”, kaže Finnova pomoćnica. Može li
Iako su prošle 24 godine od genoci- se, onda, film stvoriti ako se zanemaruje
da u Srebrenici, ni svjetska ni domaća istina? n

STAV 1/8/2019 35