Page 79 - STAV broj 230
P. 79
Prva kafana na tlu kršćanske Evrope velikog predstavnika kršćanskog misticizma Emanuela Swe-
(izuzimajući one dijelove koji su bili pod denborga, koji je dolazak islama posmatrao kao dio božanskog
plana, a sam islam kao posljednju od velikih religija.
osmanskom vlašću) otvorena je u Veneciji Brojni su primjeri istaknutih mislilaca i uglednika koji su
1615, zatim u Marseju 1644, Londonu 1650, predstavljali most susreta Evrope i islama. U svakome od tih
imena sažeta je mikrohistorija zapadnoislamskih odnosa. Jed-
Beču 1651. i Parizu 1669. godine. U Londonu no od njih svakako je i Miguel de Cervantes, koji je u bici kod
je nakon svega 50 godina od otvaranja prve Lepanta (1571) zarobljen i odveden u Alžir, gdje je proveo pet
kafane, tačno 1700. godine, kako navodi godina. U istoj bici zarobljen je i islamski divanski pjesnik
Hindi Mahmud, a zarobljeništvo u trajanju od četiri godine
Kalin, bilo čak 3.000 kafana. Prema Durantu, proveo je u Rimu. Smješten je u zindan dvorca Sant Angelo, a
dolazak kahve iz islamskog svijeta i otvaranje o svom boravku u zarobljeništvu pisao je u djelu Serguseštna-
me. U tom djelu Hindi Mahmud piše o velikoj pobuni u Rimu
kafana direktno je utjecalo na ono što danas 1572. godine, smrti pape Pija V i inauguraciji Grigorija III, o
nazivamo kulturom slobode govora tome kako mu je u utvrdi dozvoljeno da obavlja svoje ibadete,
klanja namaz i posti ramazan, čak i da uči ezan za svaki od na-
oprečnosti i proturječnosti. U tom vremenu javljaju se glasovi maza. U povodu rođendana Muhammeda, a. s., pjesnik Mah-
poput Henryja Stubbea i Henryja Boulainvilliersa, koji ustaju mud je 23. jula 1572. godine u dvorcu Sant Angelo proučio zi-
u odbranu islama i Muhammeda, a. s., predstavljaju kao velikog kir i mevlud, a u svom djelu piše o oduševljenju kršćana koji
državnika, zakonodavca i nadasve racionalnu historijsku ličnost. su prisustvovali mevludu.
Ovim imenima Kalin dodaje i posljednjeg Cervantesov i Hindijev slučaj, piše Kalin, na vidjelo iznosi
višedimenzionalnost i tranzicijsku konstrukciju islamsko-za-
padnih odnosa. Iz ovih primjera možemo upoznavati me-
đusobne percepcije islama i Zapada, ali se pritom ne
smije zanemariti razmjena dobara na polju materi-
jalne kulture. Posebno je to važno u ovom periodu,
u kojem je Istok još uvijek u materijalnom smislu
mnogo bogatiji od Evrope. Brojna materijalna dobra
u značajnoj su mjeri utjecala na idejne i perceptivne
stavove, kao i na mehanizme političkog i ekonom-
skog odlučivanja. Ovdje kahva ima posebno mjesto.
“Kahva se prvi put počela sretati po evropskim gra-
dovima pred kraj XVI stoljeća, krenuvši od Etiopije
preko Jemena, Egipta i Turske, postala je jedan od na-
jomiljenijih napitaka Nijemaca, Italijana, Francuza i
ostalih Evropljana. Gdje god je otišla, dočekana je i sa
sumnjom i s odobravanjem. Kahva posebno u XVII
i XVIII stoljeću poprima snažan utjecaj na svakod-
nevni život i salonsku kulturu Evrope”, piše Kalin.
Nakon posjete Sulejman-age Luju XIV 1669. go-
dine, kahva se brzo počela širiti Parizom i ostatkom
Francuske. Kahva se brzo širila i nakon osmanskog
poraza u drugoj opsadi Beča, kada se Evropom širi
i croissant. Uskoro se po evropskim prijestolnicama
počinje razvijati kultura ispijanja kahve, a otvaraju
se i prve kafane. Prva kafana na tlu kršćanske Evro-
pe (izuzimajući one dijelove koji su bili pod osman-
skom vlašću) otvorena je u Veneciji 1615, zatim u
Marseju 1644, Londonu 1650, Beču 1651. i Parizu
1669. godine. U Londonu je nakon svega 50 godina
od otvaranja prve kafane, tačno 1700. godine, kako
navodi Kalin, bilo čak 3.000 kafana. Prema Durantu,
dolazak kahve iz islamskog svijeta i otvaranje kafana
direktno je utjecalo na ono što danas nazivamo kul-
turom slobode govora.
“Kahva je za kratko vrijeme prodrla u društveni i
kulturni život evropske elite i skoro da je na svakom
polju imala utjecaja. Veliki kompozitor klasične za-
padne muzike Johan Sebastian Bach svoju Kantatu o
kahvi posvetio je ženama Leipziga i njihovoj strasti
za kahvom i na taj način verificirao cijenjeno mjesto
koje je ovaj čudni i atraktivni napitak počeo stjecati
u evropskoj kulturi”, piše Kalin.
(Nastavak u narednom broju)
STAV 1/8/2019 79
