Page 28 - Gizli El Bosna'da

26 'G‹ZL‹ EL' BOSNA'DA

Güney Slavlar›n›n ülkesindeki bu dini kompozisyon, d›fl güçlerin böl-
geye müdahalesini de büyük ölçüde flekillendirdi. H›rvat ekseni, tarihsel ola-
rak Orta Avrupa'n›n Katolik güçleri taraf›ndan desteklendi ve en baflta ‹talya,
Avusturya ve Almanya olmak üzere bu güçlere yak›nl›k duydu. S›rp ekseni,
di¤er Ortodoks halklarla, en baflta da Rusya ile tarihsel bir ittifak oluflturdu.
Bosnal›lar, ilk baflta yaln›zd›lar. Müslüman olufllar›n›n ard›ndan, do¤al olarak,
Devlet-i Al-i Osmaniye'yi en büyük hamileri olarak buldular. Ama 19. yüzy›l-
da özellikle Rus-S›rp ekseninin çabalar› nedeniyle Osmanl› dereceli bir biçim-
de bölgede geriledi. Sonunda, 1877-78 Osmanl›-Rus savafl›n›n ard›ndan imza-
lanan 1878'deki Berlin Anlaflmas› ile, Güney Slavlar›n›n ülkesindeki Osmanl›
yönetimi—Makedonya ve Sancak hariç—sona erdi. S›rp ekseni ba¤›ms›zl›k ka-
zand›, H›rvat ekseni ise, yan›na Bosna-Hersek'i de katarak Avusturya-Maca-
ristan ‹mparatorlu¤u'nun egemenli¤i alt›na girdi.
1878'le birlikte, Yugoslavya topraklar›nda as›rlard›r süren Pax Ottoma-
na sona eriyordu. Art›k, S›rp ve H›rvat eksenleri, geleneksel müttefikleri olan
"d›fl güçler"in destek ve yönlendirmesiyle, ülkede kendi egemenliklerini kur-
mak için mücadeleye bafllad›lar. Özellikle de S›rplar, 1878'de kurulan krall›k-
lar›na Yugoslavya'n›n di¤er bölümlerini de ekleyerek bir "Büyük S›rbistan"
meydana getirmeyi hedefliyorlard›. Bunu yaparken, Rusya gibi geleneksel
Slav ve Ortodoks dostlar›n›n yan› s›ra, baflta ‹ngiltere olmak üzere baz› Bat›l›
güçlerle de stratejik ittifaklar kuracaklard›.
Bu karmafl›k tarihin içindeki baz› gizli etkenleri ilerleyen sayfalarda in-
celeyece¤iz. Ama önce öykünün en bafl›na dönelim. Bosnal› Müslümanlar›n,
Yugoslavya topraklar› içindeki geleneksel "ayk›r›" kimlikleri, ilk göz at›lmas›
gereken konudur.

Bogomillik'ten ‹slam'a
Avrupal› ve Bosnal› tarihçilerin büyük bölümü, Bosnal›lar›n dini kimli-
¤inin kökeninin Bogomil inan›fl› oldu¤unda hemfikirdir.
Bu Bulgar kökenli mezhep, 10. yüzy›lda kendisine "Bogomil" (Allah ta-
raf›ndan sevilen) ad› verilen bir rahip taraf›ndan kurulmufltu. S›rbistan'dan ‹s-
tanbul'a uzanan Ortodoks co¤rafyas› içinde geliflen mezhep, geleneksel H›ris-
tiyan ö¤retisiyle aras›ndaki büyük fark nedeniyle, "sapk›n" (heretik) bir ak›m
olarak görülüyordu. Bogomillerin inançlar› aras›nda; Hz. ‹sa'n›n çarm›ha ge-
rilmedi¤i, bunun bir ilüzyon oldu¤u düflüncesi vard›. Dolay›s›yla Bogomiller
Haç kültüne itibar etmiyorlar, hatta yanl›fl inanc›n bir ifadesi oldu¤u için Haç'a
tepki duyuyorlard›. Vaftize ve H›ristiyanl›¤›n en temel ritüellerinden biri olan
ekmek-flarap ayinine de karfl›yd›lar. Ayr›ca, Katolik ve Ortodokslar›n aksine,