Page 100 - Geologiya va mineralogiya elektron o‘quv qo‘llanma. Sodiqova G., Usmonova M.

Andradit - Ca 2Fe 2[Si0 4] 3 Uvaravit - Ca 3Cr 2[Si0 4] 3

Granatlar guruxi minerallari kub singoniyali; simmetriya ko‘rinishi

geksaoktaedrik. Kristall kiyofasi rombik dodekaedr, tetragon-trioktaedr. Ko‘pikcha

donador yaxlit massalar xolida toniladi. Granatlarning rangi va tarkibi o‘zgaruvchan

bo‘ladi. Odatda ular qizil, qo‘ng‘ir-qizil, sariq, zumrad- yashil, qoramtir, ba’zan

qora. Qattiqligi 6,5- 7,5, notekis yuzalar hosil qilib sinadi. Solishtirma ogirligi 3,5-

4,2. Granatlarga xos belgi-kristallarning o‘ziga xos kiyofasi, yoglangandek
yaltirashi, o‘ta qattiqligi. Granatlar kontakt-metasomatik, regional metomorfizmda

yuzaga keladi. Granatlarning shaffof rangli chiroyli xillari zargarlik ishlarida
qimmatbaho tosh sifatida ishlatiladi.

Sirkon-ZrSiO4. Nomi forscha “Sar”-oltin, “gun”-rang degan so‘zlarni

anglatadi. Uning tarkibida ZrO 2-67% va SiO 2-32% bo‘ladi, aralashma tariqasida

gafniy HfO 2-4%, siyrak yer elementlaridan Y 2O 3 va Ce 2O 3 aniqlangan.Bulardan

tashqari Nb va Ta%, ba’zan ThO 2-1,5% bo‘ladi.

Singoniyasi - tetragonal. Tabiatda tetragonal-dipiramidal, ba’zan prizma

shaklida uchraydi. Qattiqligi- 7-8. U notekis chig‘anoqsimon yuzalar hosil qilib

sinadi. Solishtirma ogirligi 4,6-4,7; uning o‘zgargan xili - sirtalitlarda 3,8 gacha

kamayadi. Sirkon turlari bo‘lgan malakon va sirtalit odatda radioaktivdir. Sirkon

kristallari ko‘proq tetragonal kalta ustunsimon hamda dipiramidal qiyofada

uchraydi.

Sirkon magmatik intruziv jinslar - nefelinli sienitlarda, granitlarda,

gneyslarda xol-xol bo‘lib joylashgan shakllarda bo‘ladi. Odatda nordon va ishqorli

jinslarning pegmatitlarida kengroq mikdorda uchraydi. Sirkonning shaffof hamda

rangi chiroyli xillari zargarlikda ishlatiladi. Gafniy va sirkoniy ajratib olinadi.