Page 106 - Geologiya va mineralogiya elektron o‘quv qo‘llanma. Sodiqova G., Usmonova M.

4
kremnekislorodli [Si 4O 10] yoki alyumokislorodli [(Si 2Al)4O 10] qatlamlardan
tashkil topgan bo‘lib, ulardagi tetraedrlar uchta umumiy uch bilan boglangan.

Qatlamli silikatlar uchuy Si ving A1 ga keng izomorf o‘rin almashish;
4+
3+
ortikcha manfiy zaryadlar paketlar orasida suv molekulalari bilan birgalikda

+
joylashgan Sa , Na , K bilan kompensatsiyalashuvi xarakterli. Qatlamli
+
2+
silikatlarda asosiy kationlar bo‘lib Mg, Al, Fe, Sa, Ni hamda K va Na hisoblanadi.
4
Qatlamli silikatlar uchun umumiy radikal [Si 4O 10] ~ yoki [(Si,Al) 4O 10] shakl bilan
ifodalanishi mumkin.

Qatlamli strukturalarga minerallarining tabletkasimon kristallari,
tangachasimon agregatlari, ba’zan yashirin kristalli shakli xarakterli. Qatlamli

silikatlar, ayniqsa mayda tangachali agregatlarda biri ikkinchisidan qiyin

farkdanadi. Bu minerallar uchun ularning mukammal va juda mukammal ulanishi

xarakterli bo‘ladi. Ularning kattikdigi, odatda, yuqori emas.

Qatlamli silikatlarning asosiy massasi orolli, zanjirli, tasmali qamda karkasli

silikatlarning gidroliz mahsulotlari sanaladi. Bular gidrotermal o‘zgargan jinslar

va tashqi jarayonlarning minerallaridir. Ular kontakt-metamorfik (skarilar) va

metamorfik jarayonlarida (slaneslar, gneyslar) ham vujudga keladi.

Slyudalar yaxshi olovbardoshlnkka, elektr izolyatsiyalovchi xossalarga ega.

Cho‘kindi jinslarda slyudalar qo‘shimchalar sifatida uchraydi.

Slyudalar va gidroslyudalar guruhi

Slyudalarning rangi kimyoviy tarkibiga bog‘liq bo‘lib, kaliyli temirsizlari

rangsiz, temirga boylari esa qoramtir, ayrimda qora.

Muskovit-KAl2[(OH,F)2AlSi3O10. Monoklin singoniyali, kristallarning

qiyofasi plastinkasimon yoki tabletkasimon bo‘lib, ko‘ndalang kesimi

psevdogeksagonal yoki rombga o‘xshash bo‘ladi. Agregatlari yaxlit varaq- varaq

donador yoki tangachalardan iborat massalar holida uchraydi. Muskovitning

qattikdigi 2-3; solishtirma oshrligi 2,7-3,0. U jins hosil qiluvchi mineral sifatida

ba’zi bir intruziv nordon jinslarda, greyzenlarda topaz, kvars, volframit, kassiterit,

molibdenitlar bilan bir assotsiatsiyada mavjud. Granit-pegmatitlarda benixoya yirik

kristallari, kundalangi 1-2 m keladigan uyumlar hosil qiladi.