Page 165 - Geologiya va mineralogiya elektron o‘quv qo‘llanma. Sodiqova G., Usmonova M.

tadbirlarni amalga oshirish; Hozirgi sharoitda, yangi strategiya tomonidan qo‘yilgan

vazifalarni yechish uchun, muallifning nuqtai nazaridan, mantiqiy ketma-ketlikga

ega bo‘lgan kompleks yondashuvni qo‘llash maqsadga muvofiqdir.

Bu yondashuv «O‘zbekistonda KEE mineral-xom ashyo bazasini yaratish

bo‘yicha yangi strategiyani amalga oshirish uchun tematik va bosqichli qidiruv-

qidiruv ishlarini olib borish konsepsiyasi» nomli jadvalda jamlangan (2-jadval).

Turli xil KEE konlarini qidirishning asosiy mezonlari va xususiyatlari, ularni
aniqlashga imkon beradigan faktorlardan quyidagilarni ajratish mumkin: KEE

konlari uchun asosiy tog‘ jinslari yaxshi respondentdir, ular asosan geofizik
maydonlarda namoyon bo‘ladilar; KEE minerallarining muhim konsentratsiyasi

ishqorli magmatik tog‘ jinslari va karbonatitlar bilan bog‘liq, shuning uchun birinchi
qadam – shu komplekslar paydo bo‘lgan muhitni aniqlashdir; odatda halqali

tuzilmalar magnit maydonlarida yaxshi aks qiladi va masofadan zondlash

materiallarida yaxshi aniqlanadi; ba’zi KEE maydonlarini aeromagnit

ma’lumotlarda konsentrik anomaliyalari orqali topish mumkin; KEE konlari toriy

va uran bilan bog‘liq, shuning uchun ularni aerogammaspektrometriya orqali yoki

yer usti radiometrik tadqiqotlar orqali aniqlash mumkin; KEE yuqori darajada boy

bo‘lgan hamda konlar ustida o‘sadigan o‘simliklarning kulida qayd etiladi; og‘ir

minerallarni qidirish faol tub cho‘kindilarda samarali bo‘ladi.

So‘nggi yillarda Davlat geologiya qo‘mitasi Chotqol-Qurama

(KelinchekToshsay), Markaziy Qizilqum (Oltintau, Tozbulak va boshqalar) va

Nurata 16 (Dekan-Nurata, Usto‘q-Fozilman) geologik hududlarida KEE

yo‘nalishida keng ko‘lamli qidiruv ishlarini olib bormoqda. KEE minerallashuvini

joylanishi uchun istiqbolli geologik pozitsiyalarni bashorot qilish, xususan istiqbolli

maydonlarni resurslarni hisoblagan holda butun O‘zbekiston bo‘yicha bashorot

qilish, ma’lumotlarning etarli emasligi va haddan tashqari notekisligi tufayli juda

qiyin hisoblanadi. Shu vaj sababli, kompyuterlashtirilgan prognoz usullarini qo‘llash

ham qiyin.

Ehtimol, shuning uchun bizda hali ham KEE konlari aniqlash istiqbollari

bo‘yicha na yaxlit O‘zbekiston hududi bo‘yicha, na mintaqalar bo‘yicha

baholanmagan. Bunday sharoitda biz, majburiy, regional bashorotlash uslubini