Page 69 - Бурханова электрон Монография 2024

тупроқларнинг 1г тупроқда бу кўрсаткич 1760 млн дона ҳужайрани
ташкил этди. Бу эса ўтлоқи тупроқларда намлик юқори бўлиши ва

сизот сувларининг яқинлиги билан характерланади (4.5.1.1-жадвалга
қаранг).
Ёз фаслида эса бу кўрсаткичлар бир мунча камайганини кўриш
мумкин. Суғориладиган типик бўз тупроқларда 1г тупроқда 1200

млн дона, суғориладиган ўтлоқи тупроқларда 1г тупроқда 1250 млн
дона ҳужайрани ташкил этди. Баҳор фаслида изланишлар олиб
борилган жойда буғдойзор бўлган бўлса, ёз фаслида эса такрорий

экинлар экилганлиги микроорганизмларнинг миқдорига катта
таъсир кўрсатди. Куз мавсумида ёз фаслига нисбатан бу
кўрсаткичлар бир мунча кўпайганлигини кўришимиз мумкин.
Суғориладиган типик бўз ва ўтлоқи тупроқларда (1г тупроқда) 1300

млн дона ҳужайрани ташкил этди. Ўрганилган тупроқларимизда
Bac. B.megatherium B.mycoides туркумига мансуб бактериялар

устунлик қилди.
Тупроқ микробиологик хоссаларининг миқдорий кўпайиши ёки
камайиши тупроққа бериладиган озиқ элементларга ҳамда
агротехник ишловлар таъсирига боғлиқдир. Тупроқнинг физик

механик хоссаларини ёмонлашиши тупроқдаги микроорганизм-
ларни ҳаёт фаолиятига салбий таъсир қилади. Бу изланишларимизда
яна ҳам яққол намоён бўлди.

Замбуруғлар. Тадқиқ этилган тупроқларда микроорганизмлар
билан бир қаторда замбуруғлар ҳам кенг тарқалган. Уларнинг кўп
сонли турлари тупроқда ўсимлик қолдиқларини парчалашда фаол
иштирок этади. Тупроқда учрайдиган замбруғлар фақат тупроқдаги

биологик жараёнларда иштирок этибгина қолмай, балки ўсимликлар
ҳаётида ҳам катта аҳамиятга эга. Замбуруғлар флорасининг
табиатдаги ва инсоннинг хўжалик фаолиятидаги аҳамияти улкан.

Уларнинг кўп турларидан саноатда фойдаланилса, баъзи турларидан
эса қимматбаҳо, дорилар – антибиотиклар (пенициллин,
стрептомицин, аспергилин ва бошқалар), ферментлар ажратиб

олинади, айни чоғда, улар ҳайвонлар ва қишлоқ хўжалик
экинларининг бир қанча касалликларини келиб чиқишига сабаб
бўлади. Демак, тупроқ замбуруғларини ўрганиш нафақат илмий–

дунёвий, балки катта амалий аҳамиятга эга. Бироқ, Ўзбекистон
микрофлорасини анча кенг ва чуқур ўрганиш зарурлигига қарамай,
хусусан тупроқ замбуруғлари ҳали етарлича ўрганилмаган.

68