Page 142 - จดหมายเหตุ final-2

ส่วนหลักฐำนทำงประวัติศำสตร์และโบรำณคดีน้น พระบำทสมเด็จพระจอมเกล้ำเจ้ำอยู่หัว
ั
ื
โปรดให้รวบรวมโบรำณศิลปวัตถุส�ำคัญต่ำง ๆ ในเมืองพิษณุโลก และเมืองอ่น ๆ โดยน�ำไปเก็บ
รักษำไว้ในพิพิธภัณฑ์สถำนส่วนพระองค์ ต่อมำในปีพุทธศักรำช ๒๓๙๙ จึงโปรดให้สร้ำงพระท่น่ง “ประพาส
ั
ี
ึ
ี
พิพิธภัณฑ์” ข้น เพ่อใช้เป็นท่แสดงโบรำณศิลปวัตถุท่ทรงรวบรวมไว้ ส่วนข้อควำมในจำรึก พระองค์
ื
ี
ื
ี
ได้ทรงพำกเพียรอ่ำนจนเข้ำใจควำมในจำรึกโดยตลอด ท�ำให้รู้เร่องรำวเก่ยวกับพงศำวดำรสยำม ต้งแต่คร้ง
ั
ั
สมัยรำชวงศ์พระร่วง
พุทธศักรำช ๒๔๐๙ พระบำทสมเด็จพระจอมเกล้ำเจ้ำอยู่หัว ทรงพระอุตสำหะเสด็จประพำสเมือง
ี
ั
ั
ึ
เหนืออีกคร้งหน่ง โดยเสด็จทำงเรือพระท่น่งอรรครำชวรเดช และพระบำทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ำ
ั
เจ้ำอยู่หัว ขณะน้นก�ำลังผนวชเป็นสำมเณรก็ได้ตำมเสด็จด้วย เม่อเสด็จถึงเมืองพิษณุโลก
ื
ได้ทรงประทับและทรงสมโภชพระพุทธชินรำชอยู่ ๒ วัน จึงเสด็จกลับ ต่อมำพระบำทสมเด็จ
ั
พระจุลจอมเกล้ำเจ้ำอยู่หัว และพระบำทสมเด็จพระมงกุฎเกล้ำเจ้ำอยู่หัว (เม่อคร้งยังด�ำรง
ื
พระอิสริยยศสมเด็จพระบรมโอรสำธิรำชฯ) ได้เสด็จประพำสเมืองพิษณุโลก ได้ทรงพระรำช
ี
นิพนธ์เร่องรำวต่ำง ๆ ท่พระองค์ได้เสด็จไปทอดพระเนตรในระหว่ำงเสด็จประพำส เช่น เร่องเท่ยว
ี
ื
ื
ื
ื
เมืองพระร่วง พระรำชปรำรภเร่องพระพุทธชินรำช และเร่องลิลิตพำยัพ เป็นต้น เอกสำรดังกล่ำวน ้ ี
ิ
ปัจจุบันมีคุณค่ำอย่ำงย่งทำงด้ำนประวัติศำสตร์ ส่วนพระบำทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ำเจ้ำอยู่หัว
ิ
ทรงประทับพระรำชหฤทัยในควำมศักด์สิทธ์ และควำมสวยงำมของพระพุทธชินรำช จึงโปรดให้จ�ำลอง
ิ
พระพุทธรูปพระพุทธชินรำชไปเป็นประธำนในพระอุโบสถวัดเบญจมบพิตรดุสิตวนำรำมรำชวรวิหำร
ี
ท่พระองค์ทรงสร้ำงข้นในสมัยน้น นอกจำกน้ พระบำทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ำเจ้ำอยู่หัว ทรงประกอบ
ึ
ี
ั
พระรำชกรณียกิจไว้ให้กับเมืองพิษณุโลกหลำยด้ำน พอสรุปได้ดังนี้
ด้านการปกครอง พุทธศักรำช ๒๔๓๗ พระบำทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ำเจ้ำอยู่หัว โปรดให้ปฏิรูป
กำรปกครองเป็นแบบระบบมณฑลเทศำภิบำล คือมีข้ำหลวงเทศำภิบำลมณฑลเป็นผู้บริหำรรำชกำร
ต่ำงพระเนตรพระกรรณ ให้ประชำชนมีสิทธิเสรีภำพในกำรเลือกผู้บริหำรระดับต�ำบลและหมู่บ้ำน

พุทธศักรำช ๒๔๕๐ เมืองพิษณุโลกจัดแบ่งกำรปกครองออกเป็น ๕ อ�ำเภอ ได้แก่ อ�ำเภอเมือง อ�ำเภอ
ชุมแสง อ�ำเภอนครป่ำหมำก อ�ำเภอพรหมพิรำม และอ�ำเภอเมืองนครไทย ต่อมำในพุทธศักรำช ๒๔๖๐

ได้เปลี่ยนชื่อจำกอ�ำเภอชุมแสง เป็นอ�ำเภอบำงระก�ำแทน และในพุทธศักรำช ๒๔๗๐ ได้จัดตั้ง กิ่งอ�ำเภอ
บำงกระทุ่มขน
้
ึ

๑๔๒