Page 447 - Trinh bay Dia chi Quang Yen (Ver-2020 online)
P. 447
Phaàn IV: Kinh teá 447
Phân theo đăng ký kinh doanh
Có đăng ký kinh doanh 365 397 525 674 550
Không đăng ký kinh doanh 417 414 417 274 382
Phân theo hình thức thuế
Có đóng thuế 513 727 868 883 881
Được miễn thuế 13 10 21 10 26
Trốn thuế 256 74 53 55 25
Nguồn: Niên giám thống kê huyện Yên Hưng 1981 - 1985
Bên cạnh những hoạt động thương nghiệp của mậu dịch quốc doanh và hợp tác xã
mua bán, trên địa bàn huyện Yên Hưng còn có sự tồn tại của thị trường tự do hay còn
được gọi là thị trường không có tổ chức. Theo nguyên tắc trong mô hình kinh tế - xã hội
chủ nghĩa, thị trường tự do không được thừa nhận như ở các nước: Liên Xô, Cộng hòa
Dân chủ Đức, Triều Tiên, Trung Quốc... Ở các nước này gần như không có thị trường tự
do. Song ở Việt Nam, thị trường tự do vẫn luôn tồn tại, trước, trong và sau khi đã hoàn
thành cải tạo công thương nghiệp tư nhân. Theo Giáo sư Đặng Phong, sở dĩ như vậy bởi
hai lý do chính: “Thứ nhất, kinh tế quốc doanh và hợp tác xã chưa đủ khả năng “bao sân”
tất cả các mặt hàng. Cả về lượng hàng lẫn về diện mặt hàng, vẫn có nhiều “chỗ trống”.
Chỗ trống đó là mảnh đất để thị trường tự do tồn tại. Thứ hai, chính một số phương thức
hoạt động của thương nghiệp xã hội chủ nghĩa lại góp phần nuôi dưỡng thị trường tự do.
Có rất nhiều biện pháp và cơ chế của kinh tế quốc doanh mà mục đích là nhằm xóa thị
trường tự do, nhưng trong thực tế lại góp phần nuôi dưỡng và phát triển thị trường đó” .
(1)
Thực tế cho thấy, thị trường tự do tồn tại dưới nhiều hình thức khác nhau, với cách
gọi khác nhau, tùy theo mức độ hợp pháp và bất hợp pháp. Trong đó, bộ phận hoạt động
hợp pháp là chợ nông thôn, những cửa hàng dịch vụ như bán phở, sửa chữa xe đạp,
may vá, cắt tóc... Bộ phận hoạt động bất hợp pháp là hoạt động buôn bán những mặt
hàng mà Nhà nước quản lý như lương thực, phân bón, xi măng, giấy, dầu hỏa, vải... Tuy
nhiên, có những bộ phận đang được coi là hợp pháp, khi có lệnh cấm lại trở thành bất
hợp pháp, phải hoạt động lén lút như: hàng phở, hàng bún do lệnh cấm dùng gạo chế
biến thành bún và bánh phở vào năm 1972 mà trở thành bất hợp pháp, phải bán lén lút.
Vì tình trạng không rõ ràng ở một bộ phận hoạt động bất hợp pháp như trên, thị trường
tự do thường được gọi là thị trường không có tổ chức, nhằm để phân biệt với thị trường
có tổ chức là khu vực mậu dịch quốc doanh và hợp tác xã mua bán .
(2)
Nhìn chung, mạng lưới chợ nông thôn truyền thống ở miền Bắc nói chung và huyện
Yên Hưng nói riêng vẫn tiếp tục tồn tại hợp pháp, phát triển bình thường dưới hình thức
tồn tại của thị trường tự do trong suốt giai đoạn từ năm 1955 - 1985. Hàng hóa trao đổi
tại các chợ nông thôn chủ yếu là tự sản tự tiêu, ở đó người sản xuất trực tiếp bán cho
người tiêu dùng. Sở dĩ người nông dân vẫn có được hàng nông sản để trao đổi là nhờ
(1) Đặng Phong (Chủ biên): Lịch sử kinh tế Việt Nam 1945 - 2000, tập II, Nxb. Khoa học xã hội, Hà
Nội, 2005, tr.449.
(2) Đặng Phong (Chủ biên): Lịch sử kinh tế Việt Nam 1945 - 2000, tập II, sđd, tr.450.
