Page 647 - Trinh bay Dia chi Quang Yen (Ver-2020 online)
P. 647
Phaàn V: Vaên hoùa - Xaõ hoäi 647
CHƯƠNG III
PHONG TỤC, TẬP QUÁN, TÍN NGƯỠNG, TÔN GIÁO, LỄ HỘI,
TRÒ CHƠI DÂN GIAN
I. Phong tục, tập quán
Phong tục, tập quán là những thói quen, nền nếp của con người được hình thành
trong quá trình sinh sống và được truyền từ đời này sang đời khác. Trong quá trình sinh
sống trên mảnh đất Quảng Yên, cư dân nơi đây đã tạo dựng nên những phong tục, tập
quán phản ánh sự phong phú, đa dạng của đời sống văn hóa và tinh thần. Bên cạnh việc
lưu giữ những yếu tố truyền thống tốt đẹp, nhiều phong tục, tập quán trong đời sống của
người dân Quảng Yên đã biến đổi để phù hợp với bối cảnh mới của thời kỳ công nghiệp
hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.
1. Phong tục, tập quán liên quan đến sinh đẻ, nuôi con
1.1. Quan niệm về sinh đẻ
Sinh con là nghĩa vụ của mỗi thành viên trưởng thành đối với gia đình, dòng họ và
cộng đồng. Mỗi thành viên chào đời là một nhân tố kế tiếp, đảm bảo sự trường tồn của
dòng họ, là niềm vui, hạnh phúc của cha mẹ. Đó cũng là mốc đánh dấu sự thay đổi vai
trò, vị thế trong quan hệ gia đình. Người Việt xưa quan niệm “đông con nhiều của”, con
cái là nguồn lao động, là người cha mẹ nương tựa khi về già. Tâm nguyện đó được gửi
gắm qua những câu tục ngữ, thành ngữ phổ biến trên đất Quảng Yên như: “con đàn
cháu đống”, “đông con hơn nhiều của”.
Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, do chế độ phụ quyền và tư tưởng Nho giáo
ảnh hưởng sâu sắc nên tại Quảng Yên người dân hầu như chỉ đề cao vai trò của người
con trai. Nhiều người quan niệm “nhất nam viết hữu, thập nữ viết vô”, con trai sẽ là
người kế nghiệp, thờ cúng tổ tiên. Những gia đình không sinh được con trai thường bị
đàm tiếu, phân biệt, chịu nhiều điều tiếng không hay. Người dân quan niệm rằng những
gia đình hiếm muộn là do âm phần không tốt hoặc phúc đức mỏng. Vì vậy, họ thường
nghĩ đến việc cầu cúng, mong muốn thần linh che chở và ban cho một đứa con. Đứa trẻ
được sinh ra sau khi cầu khấn được gọi là “con cầu tự”, được chăm sóc nuôi dạy cẩn thận.
Nhiều gia đình do người vợ không có con mà người chồng lấy thêm người vợ khác dẫn
đến tình trạng đa thê, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống gia đình.
Ngày nay, cùng với sự phát triển của kinh tế - xã hội, sự phân biệt đối xử nam nữ dần
được xóa bỏ, việc sinh con gái không còn nặng nề như trước, nhiều người cho rằng “có
hoa mừng hoa, có nụ mừng nụ” hay “ruộng sâu trâu nái không bằng con gái đầu lòng”.
Những gia đình sinh con một bề vẫn êm ấm, hạnh phúc, không chịu áp lực từ xã hội.
Những gia đình hiếm muộn nhận được sự sẻ chia, động viên của cộng đồng.
Đối với người phụ nữ, việc sinh con có ý nghĩa quan trọng, bởi nó ảnh hưởng trực tiếp
tới sức khỏe, tính mạng người mẹ. Vì vậy, chăm sóc sức khỏe cho bà mẹ và trẻ sơ sinh
luôn được coi trọng. Tại Quảng Yên, những phong tục, tập quán liên quan đến vấn đề
này rất đa dạng, phong phú, chứa đựng tri thức dân gian được lưu truyền qua nhiều
thế hệ.
