Page 650 - Trinh bay Dia chi Quang Yen (Ver-2020 online)

650  Ñòa chí Quaûng Yeân

nặn một bộ phận của cơ thể. Vì vậy, cúng cữ là dịp để trả ơn các bà Mụ và trình báo tổ
tiên. Lễ vật cúng cữ khá đơn giản, gồm: mâm cơm, trầu cau, hoa quả... Nhiều gia đình
cẩn thận, muốn chu toàn “trần sao, âm vậy” khi sinh con, nhất là con trai thường sửa lễ
cáo gia tiên. Trước đây, tại phường Cộng Hòa có tục lệ bố mẹ bế con lên chùa (đền, miếu)
làm lễ báo cáo với các vị Phật, Thánh để mong các vị phù hộ cho đứa trẻ có sức khỏe,
hay ăn chóng lớn. Hiện nay, nhân dân địa phương thực hiện nếp sống văn hóa mới, tục
lệ này được xóa bỏ, các gia đình chỉ thực hiện lễ kính cáo gia tiên tại nhà.
- Lễ đầy tháng: Đứa trẻ sinh được tròn một tháng, gia đình thường làm lễ cúng Mụ
mừng bé vượt qua giai đoạn trưởng thành đầu đời. Gia đình sửa soạn lễ vật để cung kính
12 bà Mụ gồm: hương hoa, 12 đôi hài, 12 cỗ mũ, 12 bộ quần áo, 12 miếng trầu... Sau khi
bày lễ vật, thầy cúng bắt đầu các nghi lễ cầu khấn mong muốn đứa trẻ ngoan ngoãn,
hay ăn chóng lớn. Tùy vào từng gia đình mà lễ vật lớn hay nhỏ, những gia đình khá giả
còn làm thêm mâm cơm mời anh em nội ngoại tới chung vui.
- Lễ cúng đầy năm (thôi nôi): Khi em bé được tròn 1 tuổi, gia đình thường làm mâm
cơm cúng tổ tiên. Ở nông thôn, họ hàng thường đến mừng cháu bằng những thức quà
như: chục trứng, đôi gà, một hai chục ngán... cùng những lời chúc tốt đẹp. Ngày nay,
nhiều gia đình kinh tế khá giả có thể tổ chức đầy năm cho con bằng lễ lớn, mở tiệc tại
các nhà hàng. Quà mừng đầy năm cũng đa dạng hơn như: đồ chơi, tiền, vàng...

Tục “bán con” và nhận con nuôi

Tục bán con hay còn gọi là bán khoán được thực hiện với những đứa trẻ sinh phải giờ
hung, hay khóc, hờn và khó nuôi. Đây là tục lệ tạo ra tâm lý yên tâm cho bố mẹ trong
quá trình chăm sóc, nuôi dạy trẻ. Xưa nay, người dân thường bán khoán cho Đức Ông
hoặc Đức Thánh. Khi tiến hành bán khoán, bố mẹ đứa trẻ lên chùa (đền, miếu) nhờ vị
trụ trì hay thủ từ đền viết sớ ghi rõ tên tuổi, ngày giờ sinh cùng với mâm lễ vật (xôi gà,
trầu, rượu, vàng mã) đặt lên ban thờ. Trong thời gian được bán cho các ngài, vào các
ngày lễ, bố mẹ và đứa trẻ đến đền, chùa thắp hương, khấn lễ “cha nuôi”.

Tục nhận con nuôi ở Quảng Yên có nhiều dạng khác nhau: Có gia đình sinh con một
bề, thầy bói phán phải nhận con nuôi; có gia đình hiếm muộn, vợ chồng nhận con để có
thêm thành viên, an ủi lúc về già, hay có những gia đình thương những đứa trẻ bị bỏ rơi
mà nhận về nuôi... Những đứa trẻ được nhận nuôi từ khi còn nhỏ được coi như thành
viên trong gia đình và được đối xử bình đẳng như con ruột.

Tục vào họ, vào làng

Trước kia, khi đứa trẻ có tên chính thức, bố mẹ sẽ làm lễ trình gia tiên rồi sắm lễ tới
nhà ông trưởng tộc xin ghi tên con vào sổ họ (gia phả). Tùy từng dòng họ mà độ tuổi vào
họ của trẻ khác nhau như tại phường Cộng Hòa, nhiều dòng họ cho trẻ vào luôn nhưng
có dòng họ đợi tới năm 18 tuổi mới được vào. Nhiều họ tộc có quy định không cho phép
ghi tên con gái vào gia phả vì cho rằng “nữ nhi ngoại tộc”, con gái thuộc họ khác. Sau
khi xin cho con vào họ, gia đình tiếp tục bưng cơi trầu tới nhà ông trưởng xóm xin cho
con mình vào “hàng ngõ”, “hàng xóm”. Từ đó, đứa trẻ có tên trong danh sách hàng ngõ,
hàng xóm và bắt đầu có quyền lợi, nghĩa vụ gắn với xóm, làng. Ngày nay, tục vào làng
không còn nữa, một số gia đình sau khi đặt tên cho con chỉ làm lễ trình gia tiên, dòng
họ, cầu mong tổ tiên phù hộ cho con hay ăn chóng lớn.