Page 23 - ТОЛИПОВА БАХТИГУЛ МОНОГРАФИЯ

нинг хизмат кўрсатиш муддати ва бошқа омилларни акс эт-
тирувчи кўрсаткичлар тизими томонидан баҳоланади. Инвес-
тицияларнинг иқтисодий, молиявий, ресурс, ижтимоий ҳамда
экологик самарадорлик кўрсаткичлари мавжуд. Дастлаб ба-
ҳоланадиган кўрсаткичларига инвестицияларнинг иқтисодий
самарадорлигини баҳолаш кўрсаткичларини киритса бўлади.
Шу билан бир қаторда инвесторларнинг мақсадларидан келиб
чиқиб, самарадорликнинг қуйидаги кўрсаткичларини ажратиб
кўрсатиш мумкин:
–лойиҳани амалга ошириш билан боғлиқ харажатлар ва
натижаларни ҳисобга олган ҳолда, инвестиция лойиҳасининг
бевосита иштирокчиларининг тўғридан-тўғри молиявий ман-
фаатларидан ташқарига чиқадиган ва қийматларни ифодалаш-
га имкон берадиган миллий иқтисодий самарадорлик кўрсат-
кичлари. Масалан, темирйўл қурилиши каби соҳалардаги ин-
вестиция лойиҳаларини ўз ичига олган кенг миқёсли (шаҳар,
вилоят ёки бутун мамлакат манфаатларига таъсир қиладиган)
лойиҳалар учун ижтимоий самарадорликни баҳолаш тавсия
этилади;
–вилоят, минтақавий ёки маҳаллий бюджет учун лойиҳани
амалга оширишнинг молиявий оқибатларини акс эттирувчи
бюджет самарадорлиги кўрсаткичлари;
–лойиҳанинг бевосита иштирокчилари учун уни ишга ту-
ширишдан юзага келадиган молиявий оқибатларини ҳисобга
оладиган тижорат (молиявий) самарадорлиги кўрсаткичлари.
Тижорат самарадорлиги – пул маблағларининг кириб ке-
лиши ва чиқиб кетиши, инвестиция, операцион ёки молиявий
фаолиятдан фарқи бўлган реал пул оқимини таҳлил қилишни
ўз ичига олади.
Юқоридагилардан келиб чиқиб, айтиш мумкинки инвести-
циявий лойиҳанинг самарадорлиги ҳисоб-китоб даври мобай-

Толипова Бахтигул Фарходовна 23