Page 45 - ТОЛИПОВА БАХТИГУЛ МОНОГРАФИЯ

ҳамда махсус усулларига ажратилди. Бу ерда биринчи гуруҳ-
га киритилган ҳисоблаш усулларининг аксарияти иқтисодиёт
барқарор ҳолатда турган ёки ривожланаётган ҳудудлар (мам-
лакатлар)да фойдаланиш мақсадга мувофиқ ҳисобланади. Бу-
нинг асосий сабабларидан бири лойиҳалар ҳаётийлик даври
кўрсаткичи ва рисклар таҳлилига бўлган эътиборнинг сустли-
гида.
Иккинчи йирик гуруҳ, яъни лойиҳа самарадорлигини баҳо-
лашнинг махсус усулларида асосан лойиҳаларнинг молиявий
ҳамда сифат усулларига эътибор қаратилган. Айнан шу усул-
ларни иқтисодиётда тебранишлар бор бўлганда ҳам қўллаш
тавсия этилади, чунки уларда рискларнинг турли даражалари
ва лойиҳаларнинг давомийлиги омиллари ҳисобга олинади.
Усуллар ичида бугунги кунда халқаро баҳолаш стандартлари-
га мувофиқ лойиҳаларни баҳолашни ўтказишда иқтисодий қў-
шилган қиймат (EVA) усули етакчи ҳисобланади. Иқтисодий
қўшилган қиймат (EVA) да дисконтлаш ставкасини ҳисоблаш-
нинг умумэътироф этилган усулларидан бир ҳисобланмиш ўр-
тача ҳисоблаб чиқилган капитал қиймати (WАCC) ёрдамида
24
ҳисобланади. Бу эса ўз навбатида лойиҳа самарадорлигини ба-
ҳолашнинг ишончлилигини янада оширади.
Ҳозирги кунда корхоналарнинг тез ўзгарувчан иқтисодий
муҳит шарт-шароитларига оптимал мосланувчанлигини таъ-
минлаш, уларни рақобатбардошлик мавқеини мустаҳкамлаш
ва стратегик ривожланишини таъминлаш муҳим омили бўлиб
ҳисобланади.
4 компонентли стратегик дастурни ишлаб чиқиш ва уни
реализация қилиш инструментларини ўзида мужассамлаш-

24 Ўзбекистон Республикаси давлат активларини бошқариш агентлиги директорининг
2020 йил 1 майдаги «Ўзбекистон Республикасининг ягона миллий баҳолаш стандартини тас-
диқлаш ҳақида»ги 01/11-15/62-сон буйруғи. https://lex.uz/docs/4842496

Толипова Бахтигул Фарходовна 45