Page 76 - ТОЛИПОВА БАХТИГУЛ МОНОГРАФИЯ

2.10-расм маълумотларига қараб, 22 йилни ўз ичига олган
даврдаги Ўзбекистон Республикаси бўйича асосий воситалар-
га инвестициялар таркибида бўлган ўзгаришларни қуйидаги-
ча талқин қилиш мумкин. Дунё миқёсидаги икки йирик инқи-
роз: молиявий ҳамда COVID–19 га қадар кўрсаткичлар ўсиб
бораётганини кузатиш мумкин. Шу график орқали биз Кит-
чиннинг, Жуглярнинг цикллари ҳамда Кондратьевнинг узун
тўлқинларини ўзида жамлагани Й.Шумпетернинг иқтисодий
циклини кузатишимиз мумкин.
Бунинг асосий сабабларидан бири сифатида мамлакатда
инвестицион жозибадорликни ошириш бўйича амалга оши-
рилаётган чора-тадбирларни таъкидлаб ўтиш мумкин. Бунда
асосан эркин иқтисодий зоналарнинг ташкил этилиши асосий
ўринда туради. Яъни, олиб борилган ишлар натижасида иқ-
тисодиётнинг кўпгина соҳалари ўз фаолиятини инвестиция ва
кредитлар орқали мустаҳкамлашга эришмоқда.
Ўзини ўзи молиялаштириш самарадорлиги ва унинг дара жа-
си корпорациянинг умумий молиявий ресурслари ҳажмидаги
ўз манбаларининг улушига боғлиқ. Саноати ривожланган мам-
лакатлар (АҚШ, Канада, ЕИ, Япония) амалиётида агар капи тал-
нинг улуши умумий молиялаштиришнинг (ички ва ташқи) 60
фоиздан ортиқни ташкил этса, ижобий ҳисобланади.
Тўғридан-тўғри инвестицияларни молиялаштириш учун
ажратилган хусусий маблағлар ичида энг катта улушни амор-
тизация ажратмалари эгаллайди. Корхонада тизимли равишда
амортизация ажратмалари тўпланиб боради, шу билан бирга
асосий воситанинг элементлари ҳар бир такрор ишлаб чиқиш
циклидан кейин натурал кўринишдаги қайтаришни талаб қил-
майди. Натижада корхонанинг асосий капиталини такрор иш-
лаб чиқаришни кенгайтиришга йўналтиришга имкон яратувчи
бўш пул маблағлари шаклланади.

76 Толипова Бахтигул Фарходовна