Page 74 - 1.ประวัติสาสตร์ชาติไทย ประถม สค.12024
P. 74
65
สมัยโบราณการเลือกพื้นที่ตั้งเมืองอยู่ ณ บริเวณใดนั้น จะต้องพิจารณาจุดแข็ง
ทางภูมิศาสตร์ของพื้นที่เป็นหลัก ประกอบด้วย สภาพความอุดมสมบูรณ์ของพื้นที่ การเป็น
ชัยภูมิที่ดีในทางทหาร และที่ส าคัญ บ้านเมืองต้องมีความปลอดภัยจากน้ าท่วมในฤดูน้ าหลาก
และไม่ขาดแคลนน้ าใช้อุปโภคบริโภคในฤดูแล้ง การเลือกหาพื้นที่ตั้งเมืองให้ตรงตามลักษณะ
ดังกล่าว จะต้องอาศัยภูมิความรู้ทางภูมิศาสตร์และความเข้าใจที่ละเอียดทางด้านระบบสังคม
สมัยโบราณ จะเชื่อมโยงเป็นระบบด้วยการจัดความสัมพันธ์ระหว่าง คน กับ ธรรมชาติและ
อ านาจเหนือธรรมชาติ เพราะการสร้างบ้านแปงเมืองถือเป็นสัญลักษณ์แห่งความมั่นคง
ของมนุษย์ ทั้งด้านอ านาจการเมือง การปกครอง การค้าขายแลกเปลี่ยน และการท ามาหากิน
หากจะย้ายไปสร้างเมืองใหม่ที่ใดอีกก็เป็นไปด้วยเหตุภัยสงคราม หรือภัยธรรมชาติครั้งรุนแรงจน
เมืองพังทลายเสียหายมากเท่านั้น
ส่วนการตั้งถิ่นฐานบ้านเรือนอยู่เมืองสุโขทัยโบราณนั้น มักจะพบอยู่บริเวณล าน้ า
เล็ก ๆ และมีพื้นที่รับน้ าที่เป็น หนอง บึง และเลี้ยงชีพด้วยการเกษตรเป็นหลัก ดังนั้นจึงมี
2 ปัจจัย ในการเลือกตั้งถิ่นฐาน คือ
1. แหล่งน้ า คือ ปัจจัยส าคัญที่สุดส าหรับการท าเกษตร โดยอาณาบริเวณสมัย
สุโขทัยมีล าน้ าขนาดใหญ่ผ่านถึง 3 สาย คือ ล าน้ าปิง ล าน้ ายม ล าน้ าน่าน โดยล าน้ าทั้ง 3 สาย
นี้ไหลลงไปรวมกันที่เมืองนครสวรรค์ ช่วยให้เกิดความอุดมสมบูรณ์ต่อการเกษตร แต่ในฤดูแล้ง
จะมีปัญหาเพราะน้ าน้อย ส่วนในหน้าน้ าหลากจะไหลล้นตลิ่งในปริมาณสูง ท าให้สองฟากของ
แม่น้ าที่เหมาะแก่การเกษตรกรรมไม่สามารถเพาะปลูกได้
2. สภาพพื้นที่ดิน คือ ปัจจัยส าคัญรองลงมาจากสภาพพื้นที่น้ า การตั้งถิ่นฐาน
ของชุมชนโบราณบนพื้นที่รับน้ า เช่น ล าน้ าเล็ก ๆ หรือ หนอง บึง ธรรมชาติตามฤดูกาล
ก่อให้เกิดพื้นที่ 3 ลักษณะ คือ พื้นที่ที่อยู่ระหว่างเขาลงมาตามที่ราบลุ่มแม่น้ า พื้นที่บริเวณ
ลุ่มน้ าใกล้เคียงกัน และพื้นที่ราบลุ่มน้ า เป็นพื้นที่ที่เหมาะกับการท าการเกษตรมากที่สุด พื้นที่นี้
ครอบคลุมบริเวณเมืองพิษณุโลก
สมัยสุโขทัยบ้านเมืองมีความร่มเย็น อุดมสมบูรณ์ด้วยมีพื้นที่ในการท า
การเกษตรและมีผลผลิตเพียงพอในการเลี้ยงประชาชนที่มีจ านวนไม่มากนัก มีระบบชลประทาน
แบบเหมือง ฝาย คันดิน ท านบ เขื่อน น าน้ าเข้าพื้นที่การเกษตร เพื่อใช้อุปโภคบริโภค ส าหรับ
ชาวบ้านชาวเมือง คือ
1. สรีดภงส์ 1 (ท านบพระร่วง1) (สรีดภงส์ อ่านว่า สะ-หรีด-พง เป็นค านาม
แปลว่า เขื่อน หรือ อ่างเก็บน้ า ท านบ) สรีดภงส์ตั้งอยู่ห่างตัวเมืองไปทางทิศตะวันตกเฉียงใต้
