Page 75 - 1.ประวัติสาสตร์ชาติไทย ประถม สค.12024
P. 75
66
พบแนวคันดินเชื่อมต่อระหว่างเขากิ่วอ้ายมาและเขาพระบาทใหญ่ มีการขุดดินจากด้านใน
เพื่อน ามาปรับถมเป็นคันดินกั้นน้ า รับน้ าจากเทือกเขาประทักษ์ เขาค่าย เขาเจดีย์งาม ที่เป็น
พื้นที่หลังคารับน้ า ไหลลงมาเป็นล าธาร หรือ โซก ต่างๆ เช่น โซกพระร่วงลองพระขรรค์
โซกเรือตามอญ โซกอ้ายก่าย โซกน้ าดิบชะนาง โซกชมพู่ โซกพม่าฝนหอก
2. สรีดภงส์ 2 (ท านบกั้นน้ าโคกมน) ตั้งอยู่ที่บ้านมนต์คีรี ห่างจากก าแพงเมือง
ด้านทิศใต้ไปตามแนวคันดินกั้นน้ า ประมาณ 7.6 กิโลเมตร จะไปบรรจบคันดินที่กันน้ าโคกมนที่
กั้นเขานายา ตรงกลางท านบเจาะขาดเป็นช่องระบาย กว้างประมาณ 3 - 4 เมตร เพื่อระบายน้ า
เป็นแนวโค้งโดยกั้นทางทิศตะวันออกเขานายาและเขากุดยายชี คันดินหายไปตรงบริเวณ
เหมืองยายอึ่ง
3. เหมืองยายอึ่ง เป็นล าธารขนาดใหญ่ รับน้ าจากล าธารเล็ก ๆ 12 สาย ที่ไหล
มาจากเทือกเขาโป่งสะเดา เขาคุยบุนนาคและเขาอีลม น้ าจากเหมืองยายอึ่งจะไหลเลียบล าธาร
เขาอ้อมออกไปในที่ราบลุ่มผ่านหน้าผาเขาแดง ซึ่งจากเขาแดงจะมีล าธารอีกสาย คือ น้ าโคก หรือ
บ่อน้ าผุด
4. ท่อปู่พระญาร่วง รับน้ าจากแม่น้ าปิง เข้ามาเลี้ยงทุ่งนา อ าเภอพรานกระต่าย
(จังหวัดก าแพงเพชร) และอ าเภอคีรีมาศ อ าเภอกงไกรลาศ (จังหวัดสุโขทัย)
5. น ้าโคก ปรากฏอยู่ในศิลาจารึกหลักที่ 1 ที่กล่าวว่า “เบื้องหัวนอน มีป่าม่วง
ป่าขาม มีน้ าโคก มีพระขพุงผี น้ าโคกหรือบ่อน้ าผุด ตั้งอยู่ถัดลงมาทางทิศใต้ของเหมืองยายอึ่ง
เป็นแหล่งน้ าที่ไหลมาจากใต้ดิน ท าให้เกิดล าธารไหลไปรวมกับเหมืองยายอึ่ง ก่อนไหลไปรวมกัน
ที่สรีดภงส์ 2 (ท านบกั้นน้ าโคกมน) เมื่อปริมาณน้ ามีมากเกินไป ทางหนึ่งจะระบายออกที่ปากท่อ
กลางท านบอีกทางหนึ่งจะไหลออกไปตามเหมืองยายอึ่ง ไปบรรจบกับท านบกั้นน้ า เพื่อใช้ใน
การเกษตรกรรมตามชุมชนริมถนนพระร่วง
6. ทรากน ้าตกที่เกิดจากเทือกเขาประทักษ์ ที่ส าคัญมี 2 แห่ง คือ
6.1 โซกเป็ด (ธารน ้า) เป็นแหล่งต้นน้ าที่มีน้ าซึมผ่านทรายชื้นเปียกไปตาม
แนวล าธาร ทรายที่อยู่พื้นล าธารมีสีด าอมน้ าตาลคล้ายขี้เป็ดอยู่ทั่วไป อาจเกี่ยวกับที่มาของ
ชื่อแหล่งโดยชาวบ้านอาจเคยเรียกว่า โซกขี้เป็ด แล้วกร่อนเหลือเพียง โซกเป็ด น้ าจากโซกเป็ดนี้
จะไหลไปสู่ท านบกั้นน้ า แล้วระบายไหลออกไปรวมกับคลองยาง
6.2 โซกขี เหล็ก (ธารน ้า) ตั้งอยู่ทางด้านใต้ของโซกเป็ด น้ าจากโซกขี้เหล็กจะ
ไหลไปหาท านบกั้นน้ า และไหลไปรวมกับเหมืองยายอึ่งต่อไป
