Page 120 - Microsoft Word - Cam Pha dat va nguoi.doc

112 Cẩm Phả - Đất và Người

Khi người Pháp mở khu đấu xảo, nam giới người Sán Dìu có
người đạt được cửu phẩm giai nhân và thất phẩm giai nhân
(đẹp thứ 7 và đẹp thứ 9) .
1
Khi người Pháp bắt đầu mở mỏ tại khu vực Quang Hanh

những năm 90 của thế kỷ XIX, song song với việc phát triển
hệ thống đường giao thông dành cho xe cơ giới. Từ chỗ chỉ có
đường mòn, lối mở, khi Pháp triển khai hoạt động thăm dò
các mỏ thì con đường đất và đá đã được mở để xe cam nhông

(xe quân sự) có thể chạy qua.
Vốn là vùng đất thưa dân, ruộng đất còn nhiều, người Sán
Dìu đã chịu khó khai khẩn để trở thành những chủ nhân đầu

tiên sở hữu ruộng đất ở khu vực Quang Hanh này. Nhiều hộ
gia đình có tới hơn 10 mẫu. Khi có ruộng rồi thì giao ruộng cho
các làng, tuy nhiên không phải là các phú nông theo kiểu phát
canh thu tô, mà là cho mượn ruộng để người dân sản xuất. Đi

đôi với việc khai hoang, người Sán Dìu cũng chăn nuôi trâu để
vừa làm sức kéo vừa lấy phân bón.
Trước những năm 1960, người Sán Dìu ở đây có trao đổi

buôn bán hàng hóa với người Kinh. Người Kinh dùng thuyền
đi theo các luồng lạch chở các hàng hóa như cá, mắm đến cho
người Sán Dìu, và mang đi khoai sắn, gạo, rau. Địa điểm trao
đổi thời đó là các hang trữ nước ngọt - nơi vừa lấy nước lên

tàu dùng, vừa trực tiếp diễn ra hoạt động trao đổi.
Những năm 1960, ở Quang Hanh thành lập các hợp tác
xã theo chủ trương của Nhà nước. Các hộ gia đình góp ruộng

và trâu, bò để cùng nhau sản xuất. Lúc này, vùng đất
_______________

1. Theo lời kể của ông Trần Huy Sáng, sinh năm 1952, người Sán
Dìu, phường Quang Hanh, ngày 18/7/2023.