Page 361 - Microsoft Word - Cam Pha dat va nguoi.doc

Phần thứ hai: LỊCH SỬ 343

cai đội với những cu li. Ví dụ như vụ ẩu đả vào ngày 29/8/1924
giữa người Trung Hoa và người An Nam, những chủ mỏ phải
nhờ đến sự trợ giúp của lính gác bản xứ mới có thể giải tán
được đám đông . Hay như vụ việc hiềm khích giữa cu li Vũ
1
Văn Thiện trông coi kho gạo, cá và muối cho ông chủ mỏ
Dương Huy với quan Trưởng đồn Cẩm Phả. Khi Trưởng đồn
Cẩm Phả đến yêu cầu Thiện đi gọi Phó lý làng Dương Huy,
nhưng do Thiện không biết ai là Phó lý, liền bị Trưởng đồn vu

cho tội bán gạo, cá và muối trái phép và tịch thu thẻ căn cước
của viên cu li này. Thiện sau đó còn bị tên Trưởng đồn đánh
đập dã man. Vụ kiện tụng lên đến tận Phủ Thống sứ Bắc Kỳ.

Thống sứ bèn tổ chức phái đoàn điều tra đến làm việc, sau đó
kết luận rằng tên Trưởng đồn Cẩm Phả đã bị “biến chất”. Đây
không phải lần đầu hắn tịch thu thẻ của đám cu li để bắt phải
trả tiền mới được nhận lại thẻ. Tên trưởng đồn còn tham gia

vào những vụ ăn cắp quặng trên công trường, chặn thuyền bè
để đòi tiền... Khi bị điều tra, hắn đã bỏ trốn, để lại mẩu giấy
cho người vợ đang thuê nhà ở đây .
2
Nghiêm trọng hơn là những vụ cướp của, giết người,
phóng hỏa diễn ra khá thường xuyên ở khu vực này. Một vụ
cướp có vũ trang ở khu vực người Hoa thuộc mỏ Cẩm Phả,
diễn ra vào đêm 18, rạng sáng ngày 19/4/1926. Một nhóm

gồm 15 người Hoa có vũ khí, đội mũ của cảnh sát đã ùa vào

_______________

1. Xem Bagarre entre chinois et vietnamiens à Cam Pha port, Trung
tâm Lưu trữ quốc gia I, Phông Phủ thống sứ Bắc Kỳ, Hồ sơ số 33637.
2. Xem Incident survenu à Quang Yên entre le chef de poste de Cam
Pha et abt Garnier ingenieur à la mise de Dương Huy, Trung tâm Lưu
trữ quốc gia I, Phông Phủ thống sứ Bắc Kỳ, Hồ sơ số 12199.