Page 367 - Microsoft Word - Cam Pha dat va nguoi.doc

Phần thứ hai: LỊCH SỬ 349

như thế có một người nằm dài sườn sượt ở đó. Không người
nào động đậy khi chúng tôi đi qua, cũng không buồn ngó
nữa. Kẻ thì hút, chỉ có tiếng hút ro ro phá vỡ cảnh im lìm...” .
1
Những tiệm rượu chủ yếu là của người Pháp, phục vụ cho

cả người Âu, người Hoa và người Việt. Các sòng bạc mọc lên
khắp nơi ở Cẩm Phả, trên hè phố, trong bụi cây, trong quán
nước... Những chủ sòng này phần lớn là các cai ký, ăn dơ với
các chủ mỏ để được phép mở sòng. Mỗi tháng, các chủ sòng

này sẽ nộp lại một khoản tiền theo quy định cho các chủ mỏ.
Hoạt động mại dâm ở khu mỏ Cẩm Phả diễn ra công khai
như các tiệm rượu và tiệm thuốc phiện. Các nhà chứa luôn

nườm nượp khách đủ loại, từ người Âu đến người Việt, người
Trung Quốc... Ở mỏ Cẩm Phả, có cả những mạng lưới mẹ mìn
chuyên dụ dỗ, bắt ép con gái nhà lành vào nhà chứa. Ví như
trường hợp một cô gái quê Nam Định đi tìm bố làm công

nhân ở mỏ Cẩm Phả, do hết tiền phải ăn chịu, nên đã bị bà
chủ hàng cơm lừa vào làm ở nhà chứa ở cuối phố Bordeaux.
Sự đa dạng về thành phần cư dân cùng với sự xuất hiện

của những người Âu đem đến cho khu vực Cẩm Phả những
yếu tố văn hóa mới. Quanh khu trung tâm khai thác mỏ và
cảng, nhiều công trình phục vụ đời sống tôn giáo, giáo dục,
giải trí của người Âu đã được xây dựng, như nhà thờ, trường

học, bưu điện, khách sạn, nhà hát... Nhà thờ đạo Cơ Đốc được
xây dựng ở khu vực Đèo Nai (mỏ Cẩm Phả), gần các phố và
lán thợ. Theo tài liệu điền dã, nhà thờ Cửa Ông vốn được xây

dựng năm 1929 bởi những giáo dân xứ Bùi Chu ra làm công
_______________

1. Thi Sảnh: Lịch sử phong trào công nhân mỏ Quảng Ninh 1883 - 1945,
Sđd, tr.145.