Page 371 - Microsoft Word - Cam Pha dat va nguoi.doc

Phần thứ hai: LỊCH SỬ 353

nhà yêu nước đại diện là Phan Bội Châu có quan điểm phải
giành độc lập trước, sau đó mới tiến hành cải cách; chủ
trương bạo động vũ trang. Một số người yêu nước khác tiêu
biểu là Phan Châu Trinh lại xem duy tân là tiền đề dẫn đến

khôi phục quốc gia độc lập, trước mắt vận động cải cách,
“khai dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh”.
Những chuyển biến mới của phong trào yêu nước đã
nhanh chóng tác động đến khu mỏ. Một số nhà nho và

thương nhân yêu nước, có quan điểm tiến bộ như Nguyễn
Công Trực, Phạm Văn Am, Nguyễn Thế Tâm, Đặng Minh
Chính... đã lập ra Hội Công thương ái hữu, đặt trụ sở tại Hòn

Gai. Hoạt động chính của Hội là cổ động dùng hàng Việt, tổ
chức thanh niên du học và quyên góp ủng hộ phong trào
Đông du do Phan Bội Châu khởi xướng. Hội đã kết nạp được
khoảng 100 hội viên, gồm các thương nhân, công chức, học

sinh. Khi tàu Pháp vào cảng Cẩm Phả để lấy than, Hội định
bí mật cử ba thanh niên lên tàu sang Nhật theo phong trào
Đông du nhưng việc bị bại lộ nên không thành công . Năm
1
1925, Phan Bội Châu bị bắt ở Trung Quốc và đưa về nước.
Năm 1926, Phan Châu Trinh qua đời. Hưởng ứng phong trào
cùng cả nước, nhân dân khu mỏ đã tổ chức nhiều cuộc bãi
công, vận động lấy chữ ký... đấu tranh đòi thả Phan Bội

Châu và để tang Phan Châu Trinh.
Một đặc điểm nổi bật khác của phong trào yêu nước
chống Pháp ở Cẩm Phả đầu thế kỷ XX là có sự tham gia từ

sớm và đông đảo của công nhân.
_______________

1. Xem Tỉnh ủy Quảng Ninh - Ban Nghiên cứu lịch sử Đảng: Lịch sử
Đảng bộ Đảng Cộng sản Việt Nam tỉnh Quảng Ninh, Sđd, t.1, tr.46.