Page 27 - TriÕt häc gi¸o dôc hiÖn ®¹i

Ch­¬ng I: phong trµo yªu n­íc vµ c¸ch m¹ng... 29

Tr­íc sù ph¸t triÓn cña phong trµo c¸ch m¹ng khu má, Héi nghÞ Trung ­¬ng
§¶ng lÇn thø nhÊt (th¸ng 10 n¨m 1930) ®· quyÕt ®Þnh thµnh lËp §¶ng bé §Æc khu
má gåm §«ng TriÒu, Hßn Gai, CÈm Ph¶ (t­¬ng ®­¬ng mét §¶ng bé cÊp tØnh) do Xø
uû trùc tiÕp l·nh ®¹o.
T¹i Héi nghÞ thµnh lËp §¶ng bé §Æc khu má, Xø uû B¾c Kú ®· chØ ®Þnh ba ®ång chÝ
1
vµo Ban ChÊp hµnh, trong ®ã cã ®ång chÝ Ph¹m Gia lµ ®¹i biÓu §¶ng uû §«ng TriÒu .
Héi nghÞ quyÕt ®Þnh lÊy tê b¸o Than lµm c¬ quan ng«n luËn cña m×nh. B¸o Than t¨ng
sè l­îng ph¸t hµnh vµ mçi th¸ng ra 2 kú.
Sau khi §¶ng bé §¨ch khu má ®­îc thµnh lËp, phong trµo c¸ch m¹ng cña giai cÊp
c«ng nh©n vµ n«ng d©n toµn khu má nãi chung, §«ng TriÒu nãi riªng ngµy cµng ph¸t
triÓn bÊt chÊp sù truy lïng cña ®Þch. Trong th¸ng 10 vµ th¸ng 11 n¨m 1930, toµn khu
má dÊy lªn phong trµo ®Êu tranh ñng hé “NghÖ TÜnh ®á” vµ Kû niÖm C¸ch m¹ng Th¸ng
M­êi Nga.
Tõ ngµy 4 th¸ng 11 n¨m 1930, viÖc r¶i truyÒn ®¬n vµ d¸n ¸p phÝch kªu gäi ®Êu
tranh Kû niÖm C¸ch m¹ng Th¸ng M­êi Nga ®· xuÊt hiÖn ë nhiÒu n¬i t¹i §«ng TriÒu.
Ngµy 7 th¸ng 11 n¨m 1930, cê ®á bóa liÒm l¹i tiÕp tôc tung bay trong c¸c khu má M¹o

Khª. C¸c ®ång chÝ ®¶ng viªn ®· tÝch cùc tíi c¸c c¬ së tuyªn truyÒn víi quÇn chóng vÒ
chñ nghÜa M¸c - Lªnin, vÒ C¸ch m¹ng Th¸ng M­êi Nga.
Tr­íc phong trµo ®Êu tranh cña nh©n d©n khu má nãi chung, §«ng TriÒu nãi riªng,
chÝnh quyÒn thùc d©n Ph¸p vµ bän chñ má ®iªn cuång khñng bè. Chóng huy ®éng hµng
tr¨m c¶nh s¸t, mËt vô vµ qu©n lÝnh tíi vïng má lïng sôc, b¾t bí. T¹i §«ng TriÒu, ngay
tõ th¸ng 4 n¨m 1930, mét sè ®ång chÝ c¸n bé chñ chèt cña chi bé M¹o Khª nh­ ®ång chÝ
§Æng Ch©u TuÖ, ®ång chÝ Vò ThÞ Mai ®· ph¶i chuyÓn xuèng H¶i Phßng ho¹t ®éng,
tr¸nh sù theo dâi cña mËt th¸m Ph¸p. Th¸ng 5 n¨m 1930, TrÇn V¨n TrÝ sau khi bÞ ®Þch
b¾t vµ tra tÊn, ®· ®Çu hµng vµ khai b¸o toµn bé nh÷ng c¸n bé, tæ chøc c¬ së mµ y biÕt.
Sau lêi khai cña TrÝ, thùc d©n Ph¸p ®· më chiÕn dÞch truy lïng vµ b¾t h¬n 20 c¸n bé,
®¶ng viªn cña §¶ng ®ang ho¹t ®éng t¹i vïng má vµ H¶i Phßng, trong ®ã cã ®ång chÝ H¹
B¸ Cang. §©y lµ tæn thÊt lín cña §¶ng vµ phong trµo c¸ch m¹ng ë §«ng TriÒu vµ §Æc
khu má.
Sau tæn thÊt trªn, §¶ng bé §Æc khu má bÞ lóng tóng, kh«ng kÞp thêi rót kinh nghiÖm
®Ó cñng cè tæ chøc vµ ®iÒu chØnh ph­¬ng thøc ho¹t ®éng. Tõ cuèi n¨m 1930 ®Õn ®Çu n¨m
1931 bän ph¶n ®éng tiÕp tôc khai b¸o cho mËt vô Ph¸p, lµm cho hÇu hÕt c¸n bé, ®¶ng
viªn ë §«ng TriÒu vµ §Æc khu má bÞ b¾t. C¸c c¬ së ®¶ng bé bÞ tan r·. Phong trµo c¸ch
2
m¹ng t¹m thêi l¾ng xuèng .
Thùc hiÖn kÕ ho¹ch khñng bè tr¾ng, thùc d©n Ph¸p võa ®iªn cuång lïng sôc, b¾t
bí, võa ®¸nh ®Ëp tra tÊn d· man hßng ®Ì bÑp tinh thÇn chiÕn ®Êu cña c¸c chiÕn sÜ
céng s¶n vµ phong trµo c¸ch m¹ng cña quÇn chóng. Tuy chóng ®· khuÊt phôc ®­îc
mét sè phÇn tö ­¬n hÌn trong ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn vïng má, nh­ng ®a sè c¸c
®ång chÝ vÉn gi÷ v÷ng khÝ tiÕt cña ng­êi céng s¶n kh«ng khai b¸o cho ®Þch. Tinh thÇn
®ã ®· ®­îc thÓ hiÖn trong c¸c cuéc tra tÊn d· man vµ c¸c phiªn toµ cña ®Õ quèc.
__________

1. Ba ®ång chÝ vµo Ban ChÊp hµnh §¶ng bé §Æc khu má lµ: Vò V¨n HiÕu, TrÇn V¨n NghÖ, Ph¹m Gia.
§ång chÝ HiÕu ®­îc ph©n c«ng lµm BÝ th­.
2. TÝnh ®Õn cuèi th¸ng 4 n¨m 1931, §Æc khu má chØ cßn l¹i 8 ®¶ng viªn vµ 10 héi viªn C«ng héi ®á.