Page 9 - TriÕt häc gi¸o dôc hiÖn ®¹i

Ch­¬ng më ®Çu: vïng ®Êt vµ con ng­êi ®«ng triÒu qua c¸c... 11

vïng träng ®iÓm vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ, lu«n trë thµnh khu vùc phßng thñ quan träng vµ
c¨n cø ®Þa cña c¸c cuéc kh¸ng chiÕn chèng qu©n x©m l­îc.
§Þa danh §«ng TriÒu ®· xuÊt hiÖn liªn tôc trªn b¶n ®å hµnh chÝnh n­íc ta tõ thêi
V¨n Lang ®Õn Nhµ n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam víi nhiÒu tªn gäi kh¸c
nhau vµ nhiÒu lÇn ®iÒu chØnh ®Þa giíi, ®Þa danh.
Thêi dùng n­íc, theo mét sè nhµ nghiªn cøu th× d­íi thêi V¨n Lang vµ ¢u L¹c c¸ch

®©y kho¶ng 2.700 n¨m, miÒn §«ng TriÒu cã thÓ n»m trong vïng ®Êt c¸c bé l¹c Long B×nh,
An §Þnh, C©u L©u. Cã ý kiÕn cho r»ng, §«ng TriÒu ë vïng ®Þa giíi hai huyÖn An §Þnh vµ
C©u L©u. D­íi thêi bÞ nhµ H¸n ®« hé, §«ng TriÒu n»m trong vïng Lôc ChÊn hoÆc huyÖn
Khóc D­¬ng. D­íi thêi Tuú §­êng, §«ng TriÒu n»m trong huyÖn Chu Diªn hoÆc ch©u
Th­îng Hång, H¹ Hång hoÆc ch©u T« MËu. TÊt c¶ c¸c tµi liÖu nghiªn cøu trªn kh«ng cho
biÕt râ §«ng TriÒu lóc ®ã ®· trë thµnh ®Þa danh lµ An Sinh hay ch­a, nh­ng theo s¸ch
§«ng TriÒu phong thæ ký th× §«ng TriÒu vèn lµ ®Êt cña phñ Nam S¸ch, thêi cæ thuéc T­îng
QuËn vµ cã tªn lµ An Sinh (còng ®äc Yªn Sinh). Cßn ®Þa danh §«ng TriÒu xuÊt hiÖn vµo
nöa thÕ kû thø XIV, c¸ch ngµy nay trªn 700 n¨m do vÞ vua thø 7 triÒu TrÇn lµ TrÇn Dô
1
T«ng ®Æt tªn.
Vua TrÇn Dô T«ng ®æi Yªn Sinh thµnh §«ng TriÒu, nh­ng kh«ng nãi râ lµ cÊp ®¬n vÞ
hµnh chÝnh nµo. Tuy nhiªn, theo §¹i Nam nhÊt thèng chÝ th× d­íi thêi TrÇn, §«ng TriÒu
lµ mét huyÖn cïng víi 3 huyÖn kh¸c lµ huyÖn Phi Gia, huyÖn An L·o, huyÖn Thñy
§­êng, ®Òu thuéc ch©u §«ng TriÒu. Nh­ vËy võa cã huyÖn §«ng TriÒu l¹i võa cã ch©u
§«ng TriÒu, ch©u §«ng TriÒu vµ ch©u H¹ Hång l¹i thuéc lé phñ T©n H­ng trÊn H¶i
§«ng.
Sù thay ®æi diªn c¸ch cña §«ng TriÒu ®­îc sö s¸ch viÕt râ lµ tõ thêi thuéc Minh,
®Çu thÕ kû XV. S¸ch Thiªn h¹ quËn quèc lîi bªnh th­ cña Cè Viªm Vò chÐp, vµo niªn
hiÖu VÜnh L¹c thø n¨m (n¨m 1407) ®Þnh c¸c ch©u, huyÖn thuéc quËn Giao ChØ (tøc ViÖt
Nam), lÊy 3 ch©u: §«ng TriÒu, TÜnh An, H¹ Hång thuéc vµo phñ T©n An. Trong ®ã,
ch©u §«ng TriÒu lÜnh 4 huyÖn lµ §«ng TriÒu, Cæ PhÝ, An L·o, Thñy §­êng. §Þa giíi
ch©u vµ huyÖn §«ng TriÒu thêi nhµ Minh thèng trÞ n­íc ta lín hay nhá hiÖn giê ch­a
x¸c ®Þnh ®­îc.
N¨m 1428, v­¬ng triÒu HËu Lª cña ViÖt Nam ra ®êi vµ trong thêi Lª S¬, ®Æc biÖt
trong thêi Lª Th¸nh T«ng trÞ v× (1460-1497), b¶n ®å hµnh chÝnh n­íc §¹i ViÖt ®· ®­îc
ph©n chia l¹i. Theo Ph­¬ng §×nh d­ ®Þa chÝ cña NguyÔn V¨n Siªu, §¹i Nam nhÊt thèng
chÝ, §«ng TriÒu huyÖn chÝ, §«ng TriÒu phong thæ ký... th× vµo niªn hiÖu Lª Th¸i T«ng
(1434-1442), §«ng TriÒu ®­îc ®æi thµnh lé, thuéc Thõa tuyªn Nam S¸ch. §Õn thêi Lª
Th¸nh T«ng, lé §«ng TriÒu l¹i ®æi thµnh huyÖn §«ng TriÒu thuéc phñ Kinh M«n cña
Thõa tuyªn H¶i D­¬ng, sau lµ xø H¶i D­¬ng. Vµo thêi Lª, huyÖn §«ng TriÒu cã 74 x·, 5
th«n, 20 trang . Sang triÒu NguyÔn vµo nöa ®Çu thÕ kû XIX, n¨m 1852, vua Tù §øc bá tri
2
huyÖn, khi ®ã huyÖn §«ng TriÒu thuéc phñ Kinh M«n. HuyÖn §«ng TriÒu lóc Êy gåm 11
tæng, 98 x· . Suèt trong thêi kú thùc d©n Ph¸p cai trÞ n­íc ta ®Õn C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m
3
__________

1. Cã ý kiÕn cho r»ng: §«ng TriÒu ®ã lµ TriÒu ®×nh ë phÝa §«ng.
2, 2. ViÖn Sö häc ViÖt Nam, ViÖn LÞch sö §¶ng Trung ­¬ng: “LÞch sö huyÖn §«ng TriÒu”, th¸ng 9 n¨m
1995, tr. 20.