Page 12 - TriÕt häc gi¸o dôc hiÖn ®¹i
P. 12
14 LÞch sö ®¶ng bé huyÖn ®«ng triÒu tËp I (1930-1975)
1
dï gÆp trë ng¹i v× cuéc §¹i chiÕn thÕ giíi thø nhÊt ) c¸c c«ng ty than vÉn më réng kinh
doanh ngay gi÷a thêi chiÕn. Ngµy 17 th¸ng 2 n¨m 1916, C«ng ty má than §«ng TriÒu
®îc thµnh lËp, ®Æt trô së t¹i Pari (11 rud de Chatcaudum, cã tµi liÖu ghi trô së t¹i H¶i
Phßng) chuyªn khai th¸c than gÇy (Anthracite) ë 3 nhîng ®Þa cã tªn lµ Clotilde, Louise
2
vµ Espoir trªn ®Êt §«ng TriÒu gÇn ®ån Trµng B¹ch. C«ng ty nµy cßn khai th¸c 9 má
kh¸c n÷a thuéc ®Êt Qu¶ng Yªn. Than ë §«ng TriÒu lµ than gÇy, t¬ng tù nh than gÇy
Hßn Gai, cã nhiÖt lîng 7.800-8.000 Kcal/kg.
Than gÇy rÊt tèt, khi ch¸y kh«ng cã khãi vµ hÇu nh kh«ng cã xØ than. NÕu ®îc
th«ng giã, ngêi ta cã thÓ dïng riªng than gÇy ®Ó ®un nåi h¬i díi bÊt kú d¹ng nµo kÓ
c¶ than vôn. Khi trén than gÇy víi than mì sÏ thµnh lo¹i than cùc tèt ®Ó ch¹y tµu ho¶
vµ tµu biÓn. Trong 3 lo¹i than chÝnh: than gÇy, than mì vµ than n©u, th× than gÇy lµ tèt
nhÊt. C¸c vØa than ë §«ng TriÒu cã bÒ dµy tèi thiÓu lµ 17 m, tèi ®a lµ 45 m. C¸c nhµ
chuyªn m«n cho r»ng: “Than gÇy §«ng TriÒu nh×n chung cã chÊt lîng gièng than gÇy
Hßn Gai. Tuy nhiªn, cÇn lu ý viÖc khai th¸c vØa than ë rÆng nói phÝa b¾c cña C«ng ty
má than §«ng TriÒu ®· ®em l¹i lo¹i than gÇy cøng, rÊt Ýt c¸c chÊt bay h¬i (chØ tõ 1 ®Õn
3%) vµ Ýt tro (chØ tõ 3 ®Õn 5%); lµ lo¹i than cã phÈm chÊt ®Æc biÖt ®îc a chuéng t¹i c¸c
thiÕt bÞ nåi h¬i trung t©m” . C«ng ty má than §«ng TriÒu cã vèn ban ®Çu lµ 2.500.000
3
phêr¨ng (25.000 cæ phÇn). ChØ 5 n¨m sau, vèn ®· t¨ng lªn gÊp ®«i lµ 5.000.000 phêr¨ng
(50.000 cæ phÇn) vµ hÕt n¨m 1929 vèn t¨ng lªn gÊp h¬n 10 lÇn vèn ban ®Çu, tøc lµ
kho¶ng 28 triÖu phêr¨ng. Nh÷ng n¨m kinh tÕ khñng ho¶ng, trong lóc c¸c c«ng ty kh¸c
ho¹t ®éng gi¶m xuèng th× C«ng ty má than §«ng TriÒu vÉn lu«n gia t¨ng s¶n xuÊt ®Ó ®a
than nhËp vµo thÞ trêng c¸c níc Ph¸p vµ Anh. Trªn ®Êt §«ng TriÒu, sè lîng c«ng
nh©n ban ®Çu cña C«ng ty má than §«ng TriÒu lµ 500 ngêi vµ s¶n lîng khai th¸c ®¹t
kho¶ng 12.000 tÊn/n¨m thêi kú khñng ho¶ng. Nhng trung b×nh s¶n lîng hµng n¨m vÉn
®¹t kho¶ng 200.000 tÊn.
N¨m 1920, trªn ®Êt §«ng TriÒu l¹i xuÊt hiÖn mét c«ng ty khai th¸c than n÷a cã tªn
lµ C«ng ty Ph¸p than gÇy B¾c Kú, mét chi nh¸nh cña C«ng ty rîu §«ng D¬ng thuéc
Ph¸p vµ cña C«ng ty kü nghÖ ho¸ chÊt ViÔn §«ng. §©y lµ mét trong nh÷ng tËp ®oµn tµi
chÝnh quan träng nhÊt cña Ph¸p t¹i §«ng D¬ng. C«ng ty Ph¸p than gÇy B¾c Kú khai
th¸c 4 má trong vïng M¹o Khª, ®ã lµ c¸c má: Edouard, Shoedelin, Bon Espoir vµ
Clotilde. Toµn bé c¸c má nµy cã 9 ngêi ¢u vµ 3.000 thî má. S¶n lîng hµng n¨m ®¹t
kho¶ng 104.000 tÊn (kh¶ n¨ng cã thÓ ®¹t tíi 250.000 tÊn). Trong khu má cã mét nhµ
m¸y ®iÖn 500 kW. Than ë M¹o Khª ®îc c¸c h·ng c«ng nghiÖp cña NhËt B¶n, Anh,
Ph¸p, Th¸i Lan vµ Thîng H¶i rÊt a chuéng.
Còng n¨m 1920, trªn ®Êt §«ng TriÒu l¹i thªm C«ng ty Pannier khai th¸c than t¹i
má Chacha n»m ë phÝa ®«ng b¾c ®ån lÝnh khè xanh Trµng B¹ch, víi 2 ngêi ¢u vµ
kho¶ng 860 thî má. S¶n lîng than hµng n¨m ®¹t kho¶ng 30.000 tÊn th«.
N¨m 1921, C«ng ty kinh doanh cña nhµ t s¶n ViÖt Nam B¹ch Th¸i Bëi b¾t ®Çu
__________
1. Sau khi §¹i chiÕn thÕ giíi thø nhÊt (1914-1918) kÕt thóc, thùc d©n Ph¸p ®· thu håi ®îc vïng than
Alsace - Lorraine.
2. Cã tµi liÖu cña Ph¸p ghi 3 má ë §«ng TriÒu lµ Espoir, Se'ladin vµ Se'sespoin.
3. “L'Industrie mine en Indochine - C«ng nghiÖp má ë §«ng D¬ng”, Hµ Néi, 1931, tr. 41.
