Page 17 - TriÕt häc gi¸o dôc hiÖn ®¹i

Ch­¬ng më ®Çu: vïng ®Êt vµ con ng­êi ®«ng triÒu qua c¸c... 19

1
ph­¬ng võa lµm má, võa lµm ruéng . §iÒu nµy cµng chøng minh cho luËn ®iÓm giai cÊp
c«ng nh©n ViÖt Nam xuÊt th©n trùc tiÕp tõ n«ng d©n.
§êi sèng cña ng­êi thî má còng cùc khæ nh­ ng­êi n«ng d©n nghÌo. VÒ mÆt chÝnh
trÞ, nÕu ng­êi n«ng d©n chÞu ¸p bøc bãc lét cña c­êng hµo, quan l¹i, th× thî má ph¶i
chÞu sù ¸p bøc bãc lét cña chñ má vµ cai ký gian ¸c. Th©n phËn cña hä nh­ nh÷ng tï
nh©n, bëi lÏ c¸c má ®Òu lµ c¸c nh­îng ®Þa cña chÝnh quyÒn thùc d©n cho c¸c chñ t­ b¶n

Ph¸p. Bªn trong nh­îng ®Þa ®ã, chñ má vµ c¸c cai ký tù do cã toµn quyÒn hµnh ®éng,
ng­êi thî má bÞ xem nh­ nh÷ng n« lÖ… VÒ mÆt l­¬ng bæng kh«ng cã tµi liÖu nµo nªu
lªn râ rÖt, nh­ng theo c¸c tµi liÖu vÒ l­¬ng c«ng nh©n xÝ nghiÖp th× møc thÊp nhÊt lµ
2
0,18-0,20 mçi ngµy (thêi kú 1920-1925) vµ tõ 0,22-0,25 (thêi kú 1925-1930) . NÕu c¸c
con sè nµy chÝnh x¸c, th× l­¬ng thî má còng chØ b»ng thï lao mét ngµy c«ng cña n«ng
d©n thî cµy. V× vËy, cã thÓ thÊy nh÷ng ®iÒu m« t¶ c«ng nh©n má nh­ sau: “ë C«ng ty má
than §«ng TriÒu ng­êi thî má kh«ng mÆc bao cãi th× mÆc bao t¶i, ®ay hay gai. §ã lµ bao
®ùng g¹o, ®ùng bét than luyÖn, së má ®em b¸n l¹i cho thî. V× thÕ, mçi khi vµo lß cuèc
than thî lß bÌn cëi quÇn ¸o cét lªn ®Çu, gi÷ g×n quÇn ¸o ®ì mñn r¸ch, cßn th©n thÓ trÇn
truång gi÷a than bôi. Lµm viÖc xong, khi ra lß dï ng­êi ®Çy than bïn hä l¹i mÆc quÇn

¸o vµo ®Ó trë vÒ” . HoÆc n÷a: “ë C«ng ty má than §«ng TriÒu bän chñ má cho dùng l¸n
3
thî ë ngay c¹nh c«ng tr­êng khai th¸c, c¹nh b·i ®Ó than hoÆc bªn nh÷ng cèng r·nh bÈn
thØu. Nh÷ng d·y l¸n lîp b»ng l¸ rÊt Èm thÊp tèi t¨m, thiÕu h¼n d­ìng khÝ. Trong nh÷ng
d·y l¸n cña thî lß, nh÷ng cÆp vî chång cïng n»m chung trªn c¸c líp sµn nøa. CÆp nµy
c¸ch cÆp kia chØ mét chiÕc cãi r¸ch. Chñ má cßn bßn rót thªm n÷a tõ ®ång l­¬ng chÕt
®ãi cña thî qua mét h×nh thøc tiÒn riªng trong má. ë C«ng ty má than §«ng TriÒu chñ
má cho l­u hµnh mét lo¹i tiÒn l­¬ng trong má, lo¹i tiÒn nµy lµm b»ng vá hép ®ùng kÝp
m×n, thî gäi lµ “tiÒn m×n”. TiÒn m×n ®­îc dËp thµnh mÊy lo¹i h×nh trßn, vu«ng, ch÷
nhËt, h×nh thoi t­¬ng øng víi gi¸ 1 xu, 5 xu, mét hµo, hai hµo. Mçi lo¹i tiÒn ®Òu dËp næi
ch÷ SCDT (C«ng ty má than §«ng TriÒu). Hµng th¸ng lÜnh l­¬ng hay vay tiÒn, thî má
®­îc ph¸t lo¹i tiÒn nµy, råi ®em tíi c¸c cöa hµng g¹o hay gäi lµ thùc phÈm do c«ng ty
më ®Ó mua hµng, ra khái khu vùc c«ng ty qu¶n lý th× “tiÒn m×n” v« gi¸ trÞ, bän cai thÇu
chñ hiÖu sau khi b¸n hÕt hµng cho thî má, ®em tiÒn m×n ®Õn chñ má ®æi lÊy tiÒn §«ng

D­¬ng” . Râ rµng, bän chñ má ®· qu¶n lý vµ biÕn n¬i nµy thµnh mét l·nh thæ riªng vµ
4
thø “tiÒn m×n” lµ mét thø xÝch s¾t cét chÆt ng­êi thî vµo khu má, biÕn hä thµnh n« lÖ
cho chñ má.

__________
1. Xem: Thi S¶nh: LÞch sö phong trµo c«ng nh©n vµ c«ng ®oµn tØnh Qu¶ng Ninh, Ty V¨n ho¸ Th«ng
tin Qu¶ng Ninh, 1974, t.I.
2. Theo håi øc cña c¸c c«ng nh©n má M¹o Khª th× l­¬ng n¨m 1925 ®µn «ng kho¶ng 0,20, ®µn bµ
0,15. Cßn theo tµi liÖu chÝnh thøc cña Ph¸p th× l­¬ng thî cuèc lß n¨m 1914 lµ 0,33; n¨m 1920 lµ 0,35;
n¨m 1926 lµ 0,45 (hiÖn nay ch­a cã tµi liÖu x¸c ®Þnh ®­îc ®¬n vÞ tÝnh).
3. Xem: Thi S¶nh: LÞch sö phong trµo c«ng nh©n vµ c«ng ®oµn tØnh Qu¶ng Ninh, Ty V¨n ho¸ - Th«ng
tin Qu¶ng Ninh, 1974, t.I, tr.119.
4. Thi S¶nh: LÞch sö phong trµo c«ng nh©n vµ c«ng ®oµn tØnh Qu¶ng Ninh, S®d, t.I, tr.114.